فلرهای نفتی همچنان می‌سوزند؛ وعده‌های دیپلماتیک جایگزین هوای پاک در خوزستان

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین از خوزستان ، در حالی که آسمان اهواز و شهرهای اطراف آن ماه‌هاست با دود ناشی از آتش‌سوزی‌های تالاب هورالعظیم در خاک عراق و آلایندگی بی‌وقفه مشعل‌های نفتی تیره شده، عالی‌ترین مقام اجرایی استان خوزستان دو راهکار اصلی را روی میز گذاشته است: «پیگیری دیپلماتیک» و «تدوین برنامه زمان‌بندی». محمدرضا موالی‌زاده در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران اعلام کرد که موضوع آتش‌سوزی‌های عمدی در بخش عراقی هورالعظیم از طریق مجاری دیپلماتیک و با استناد به کنوانسیون رامسر دنبال خواهد شد. همزمان، وی با اشاره به فعالیت ۶۵ فلر (مشعل) نفتی در شعاع ۲۵ کیلومتری اهواز، از دستور رئیس‌جمهور برای تدوین یک برنامه زمان‌بندی جهت خاموشی این مشعل‌ها در بازه‌ای کوتاه‌تر خبر داد. اما این اظهارات برای کارشناسان حوزه انرژی و محیط زیست و شهروندانی که سال‌هاست با این بحران دست و پنجه نرم می‌کنند، بیش از آنکه امیدبخش باشد، تکرار وعده‌هایی است که پیش از این نیز بارها مطرح شده اما در عمل به نتیجه‌ای ملموس نرسیده است.

مفهوم «برنامه زمان‌بندی» برای خاموشی فلرها، عبارتی آشنا در ادبیات مدیریتی صنعت نفت ایران است که اغلب با تأخیرهای چندساله همراه بوده است. در حالی که قوانین بالادستی نظیر قانون برنامه ششم توسعه، وزارت نفت را مکلف به جمع‌آوری گازهای همراه نفت کرده بود، این هدف هیچ‌گاه به طور کامل محقق نشد. اکنون، وعده «کوتاه‌تر شدن» این بازه زمانی بدون اعلام یک تاریخ دقیق، از دیدگاه کارشناسان انرژی به معنای ادامه روند فعلی سوزاندن ثروت ملی و انتشار روزانه هزاران تن آلاینده در هوای خوزستان است. این در حالی است که پیشتر نیز وعده‌های مشابهی برای جمع‌آوری بخش عمده گازهای مشعل تا پایان سال ۱۴۰۴ یا ۱۴۰۶ داده شده بود، اما پیشرفت پروژه‌ها همواره از جدول زمان‌بندی عقب مانده است. بنابراین، دستور جدید ریاست جمهوری اگر با تخصیص منابع فوری و اهرم‌های اجرایی قدرتمند همراه نباشد، بیم آن می‌رود که به سرنوشت وعده‌های پیشین دچار شود.

در جبهه دیگر این بحران، یعنی آلودگی فرامرزی ناشی از آتش‌سوزی هورالعظیم، تکیه بر «دیپلماسی» و «کنوانسیون رامسر» نیز کارنامه موفقی از خود به جای نگذاشته است. طی ماه‌های گذشته، اقدامات استاندار خوزستان در این زمینه عمدتاً شامل بازدیدها، جلسات متعدد با مقامات محلی و کشوری، و گفت‌وگو با طرف عراقی بوده است که در بالا بوضوح قابل مشاهده است. با این حال، تنها خروجی اجرایی ملموس این رایزنی‌ها، انجام چند پرواز محدود توسط هواپیمای آب‌پاش بوده که به اذعان خود مسئولان، تأثیری جز مهار موقت و سطحی در مقابل وسعت ۲۵ هزار هکتاری حریق نداشته است. این کارنامه عملکرد که عموما ملاقت و بازدید بوده خود اذعان به تلاشی بدون پشتوانه های محکم سیاسی بوده است.

طبق بررسی های خبرآنلاین ، کنوانسیون رامسر، با وجود اهمیت بین‌المللی، ابزارهای اجرایی قدرتمندی برای الزام یک کشور به مهار بحران‌های داخلی که همسایگان را متأثر می‌کند، در اختیار ندارد و موفقیت در این مسیر بیش از هرچیز به اراده سیاسی دولت عراق وابسته است.

در نهایت، به نظر می‌رسد که مدیریت بحران آلودگی هوا در خوزستان در یک چرخه تکراری از برگزاری جلسات اضطراری، تکرار وعده‌های بلندمدت و اجرای راه‌حل‌های مقطعی و ناکافی گرفتار شده است. در شرایطی که سلامت شهروندان، به ویژه کودکان، به طور مستقیم تهدید می‌شود و آمار بیماری‌های تنفسی و قلبی روندی صعودی دارد، ارائه برنامه‌های زمان‌بندی مبهم و امید بستن به دیپلماسی‌های کم‌اثر، نمی‌تواند پاسخی درخور به فاجعه‌ای باشد که نیازمند اقدامات فوری، قاطع و مبتنی بر منابع فنی و مالی است. تا آن زمان، شعله‌های نفتی همچنان خواهند سوخت و دود هورالعظیم همچنان در آسمان خوزستان خواهد چرخید و این شهروندان هستند که هزینه این تعلل را با هر دم و بازدم خود می‌پردازند.

کنوانسیون رامسر قدیمی ترین معاهده بین المللی، با تاکید بر حفاظت از طبیعت در جهان است. آغاز آن در دوم ماه فوریه ۱۹۷۱ ( ۱۳ بهمن ۱۳۴۹) در شهر رامسر بوده که کنوانسیون نام خود را از این شهراقتباس کرده است. کنوانسیون رامسر در سال ۱۹۷۵ جنبه قانونی یافت. این معاهده ۱۵۸ کشور عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالابهای با اهمیت بین المللی و تشویق به استفاده خردمندانه از آنها می نماید . و هم اکنون ۱۵۸ کشور عضو رسمی دارد و یکهزار و ۸۳۱ تالاب با اهمیت بین‌المللی با مجموع مساحت ۱۷۰ میلیون و ۴۰ هزار و ۳۸۰ هکتار را در سطح جهان به ثبت رسانده است گرچه نام رسمی کنوانسیون : “ کنوانسیون تالابهای بین المللی بویژه به عنوان زیستگاه پرندگان آبزی “ یا به اختصار“ کنوانسیـون تالابهـا ( رامسـر، ایــران ، ۱۹۷۱) “ نوشتـه می شـود، ولی به طور معمول به “ کنوانسیون رامسر “ شهرت دارد.