الگوی ستاد نانو؛ نسخه موفق سیاست‌گذاری فناوری‌های نوظهور کشور

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری نمایشگاه “فر ایران” و شانزدهمین نمایشگاه نانو پیش از ظهر امروز در محل معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری برگزار شد.  

حسین افشین، معاون علمی رئیس‌جمهور در این نشست و در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر اینکه چرا ستاد نانو موفق بوده اما سایر ستادهای معاونت علمی به چنین سطحی از موفقیت نرسیده‌اند، اظهار کرد: ایران در حوزه نانو، هم‌زمان با دنیا آغاز کرده است؛ نه عقب‌تر بودیم و نه جلوتر، بلکه مرز‌به‌مرز حرکت کردیم و سیاست‌گذاری متمرکز انجام شد. این نکته بسیار مهمی است، زیرا زمانی که تصمیم به اجرای یک پدیده گرفته می‌شود، لازم است صفر تا صد آن در اختیار ستاد مربوطه باشد.  

افشین ادامه داد: ستاد نانو هیچ‌گاه خود وارد بازار نشده است. شما نمی‌بینید پنج محصول مشخص وجود داشته باشد که تولیدشان مستقیماً متعلق به خود ستاد نانو باشد. عمده محصولات توسط شرکت‌هایی شکل گرفته‌اند که ستاد به پیدایش آن‌ها کمک کرده، شاید در ابتدا سرمایه‌گذاری کرده باشد، اما خیلی زود از آن خارج شده است.  

وی با اشاره به شرایط متفاوت در سایر ستادها گفت: در حوزه‌هایی مانند انرژی با سه وزارتخانه مواجه‌ایم؛ در حوزه سلامت با چند نهاد درگیریم و در خودرو با صنعتی روبه‌رو هستیم که گستردگی بسیار بالایی دارد.  

معاون علمی رئیس‌جمهور تصریح کرد: در فناوری‌های نوظهور باید الگوی سیاست‌گذاری ما همان الگوی موفق ستاد نانو باشد؛ یعنی متمرکز عمل کرده و سیاستگذاری کنیم، اما بگذاریم همه وارد میدان کار شوند.  

او افزود: در فناوری‌های نوظهور باید هم‌پای دنیا حرکت کنیم. دومین کاری که در ستاد نانو انجام شد و در دیگر ستادها محقق نشده، صحت‌سنجی سریع تجهیزات آزمایشگاهی بود. اگر این کار انجام نمی‌گرفت، امروز شاید ده برابر آمار فعلی محصول داشتیم بدون آنکه بدانیم کدام واقعاً نانو هستند و کدام نیستند. در چنین شرایطی تنها معیار، ادعای فرد تولیدکننده بود.  

افشین تأکید کرد: تشخیص اینکه یک صنعت واقعاً نانویی هست یا نه، باید توسط زیرساخت‌هایی صورت گیرد که دولت وظیفه ایجاد آن‌ها را دارد. در سایر فناوری‌ها نیز باید دقیقاً به ساخت این زیرساخت‌ها توجه شود، در غیر این صورت با پدیده شبه‌علم مواجه خواهیم شد.  

وی در توضیح مفهوم شبه‌علم گفت: شبه‌علم زمانی شکل می‌گیرد که متخصصان واقعی از میدان کنار بروند و افراد غیرمتخصص ادعا کنند دانش دارند، در حالی که محصولشان بر پایه روندهای علمی و تجربی درست شکل نگرفته است. چنین شرایطی برای کشور بسیار خطرناک است.  

وی ادامه داد: ممکن است فردی ادعای تولید محصول نانویی داشته باشد، اما نه پشتوانه علمی دارد، نه مسیر آزمون‌های صحت‌سنجی را طی کرده است. این همان چیزی است که ما آن را شبه‌علم می‌نامیم.  

افشین درباره راه مقابله با شبه‌علم گفت: باید ابزار صحت‌سنجی وجود داشته باشد؛ یعنی مرکزی که بتواند به تولیدکننده گواهی بدهد و تأیید کند ویژگی ادعاشده واقعی است و مسیر علمی درستی طی شده است.  

معاون علمی رئیس‌جمهور افزود: یکی از اقدامات مهم معاونت علمی از سال گذشته، ایجاد زیرساخت‌های آزمایشگاهی در فناوری‌های نوظهور بوده است. به‌عنوان نمونه، سال گذشته در کنار نمایشگاه نانو، سالن ویژه کوانتوم داشتیم، اما هنوز زیرساختی برای صحت‌سنجی محصولات کوانتومی وجود ندارد تا مشخص شود آیا یک محصول واقعاً کوانتومی هست یا خیر. اگر این زیرساخت ایجاد نشود، ستاد کوانتوم هم موفق نخواهد شد.  

افشین در پایان خاطرنشان کرد: در علوم جدید باید تلاش کنیم ستادهای مختلف به موفقیت برسند و تجربه ارزشمند ستاد نانو را به دیگر حوزه‌ها گسترش دهیم. امسال نمایشگاه «فِر ایران» را به‌عنوان نمایشگاه موفقیت ستادهای معاونت علمی طراحی کردیم؛ به این معنا که هر ستاد با چند محصول حاضر شده و این محصولات در واقع کارنامه عملکرد آن ستاد محسوب می‌شوند. بنابراین ارزیابی دستاورد هر ستاد، با بررسی سهم آن در نمایشگاه فِر ایران قابل سنجش است.

انتهای پیام/