خوراک دام و طیور طلا شد | پرونده بازار نهاده‌های دامی روی میز قوه قضاییه

به گزارش همشهری آنلاین، در ماه‌های اخیر، کمبود و گرانی نهاده‌های دامی باعث افزایش قیمت گوشت و مرغ و ایجاد مشکلات جدی برای تولیدکنندگان ازجمله دامداران و مرغداران شده است. بسیاری از تولیدکنندگان از روند تنظیم بازار نهاده‌های دامی گلایه‌مندند. به‌گفته برخی از آنها در سال‌جاری ‌برنامه‌ریزی نامناسب در تولید و واردات نهاده‌ها بر مشکلات افزوده و ارائه آمار غلط از حوزه تولید نهاده بدون توجه به هشدارهای مختلف درباره خشکسالی هم موجب کاهش واردات نهاده شده است.

طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، قیمت گوشت گوسفند در یک‌سال منتهی به مهر ۲۴ درصد، گوشت گوساله ۴۱ درصد و مرغ ۵۶ درصد افزایش یافته است. فعالان صنفی دلیل اصلی این افزایش را کمبود نهاده‌ها و بالا رفتن قیمت آنها عنوان می‌کنند. به‌دنبال اعتراض مرغداران و دامداران، سازمان بازرسی به دستور رئیس قوه قضاییه مأمور بررسی موضوع شد.

۸ هزار واسطه در سامانه بازارگاه

افشین صدردادرس، مدیرعامل اتحادیه دام سبک در گفت‌وگو با همشهری، با اشاره به مشکلات فراوان دامداران برای تامین نهاده و اثرگذاری این موضوع بر تولید و بازار گفت: تولیدکنندگان مجبورند نهاده‌های مورد نیاز خود را از بازار آزاد تامین و یا آن را از سامانه بازارگاه نه با قیمت مصوب، بلکه با قیمت‌های بالاتر خریداری کنند.

وی از واسطه‌گری در سامانه بازارگاه هم گلایه‌ کرد و توضیح داد: این سامانه برای شفافیت و کوتاه کردن دست واسطه‌ها راه‌اندازی شد اما حالا واسطه‌های قدیمی با مهر و تابلو با عنوان عوامل توزیع در این سامانه فعالیت می‌کنند که تعداد آنها در این سامانه به یک روایت به ۸ هزار شرکت می‌رسد که خود عامل مشکل هستند و کسی هم فکری برای آن نمی‌کند. همین شرکت‌ها پشت‌فاکتوری می‌گیرند و نهاده را با قیمت بالاتر از نرخ مصوب در حساب‌های دیگر به فروش می‌رسانند.

مشکلات واردکنندگان با ‌تسویه نشدن بدهی‌ها

واردکنندگان نهاده از تسویه نشدن بدهی‌ها و مشکلات تامین ارز از سوی دولت گلایه‌مندند، به‌طوری که عنوان می‌شود قادر به ترخیص محموله‌های واردشده نهاده نیستند. به‌گفته مهدی نهاوندی، عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور، طولانی شدن چرخه تامین ارز از حدود ۳ تا ۴‌ماه در اوایل سال گذشته، به بیش از ۱۰‌ماه در یک‌سال اخیر باعث کاهش تاب‌آوری ارزی بخش خصوصی به‌عنوان اصلی‌ترین بازیگران در تامین نهاده شده است.

وی گفت: به‌کارگیری مدیران بی‌تجربه و بی‌توجهی به انبوه هشدارها و تذکرات در طول یک‌سال گذشته در وزارت جهادکشاورزی را می‌توان به‌عنوان اصلی‌ترین عامل بروز بحران در امنیت غذایی کشور نام برد. همچنین فشار ذی‌نفعان خاص به دولت منجر به کاهش تعداد تامین‌کنندگان نهاده‌های دامی از بیش از ۲۰۰ شرکت در سال‌های گذشته به ۵۰ تا ۶۰ شرکت در ماه‌های اخیر و ایجاد انحصار شده است.

به‌گفته وی، بنابر آمار گمرک مجموعه عرضه نهاده در ۶ ماه اول سال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل افزایشی بوده است، اما اگر مقدار خالی‌فروشی نهاده در بازار را که از طریق کوتاژهای مجازی انجام شده از سرجمع آمار کسر کنیم و همچنین آثار خشکسالی را هم به آن اضافه کنیم کمبود کالا واقعی به‌نظر خواهد رسید.

بنابر آمار در ۶ ماه نخست امسال بیش از ۹ میلیون و ۲۵۸ هزارتن ذرت، کنجاله سویا، دانه سویا و جو با ارزش بیش از ۳ میلیارد و ۳۱۷میلیون دلار وارد شده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزنی ۶ درصد رشد و از نظر ارزش ۳ درصد کاهش یافته است.

هشدار سازمان بازرسی کل کشور به وزارت جهادکشاورزی

ادامه چالش در تنظیم بازار نهاده‌های دامی در بازار موجب شد تا در پی دستور رئیس قوه قضاییه برای بررسی نابسامانی بازار نهاده‌های دامی، نشست مشترکی با حضور مسئولان سازمان بازرسی کل کشور و معاونان وزارت جهادکشاورزی برگزارشود؛ نشستی که به بررسی دلایل کمبود نهاده، نارضایتی دامداران و تخلفات احتمالی واردکنندگان اختصاص داشت.

همچنین احمد اسدیان، معاون نظارت و بازرسی امور تولیدی سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌ای به وزارت جهادکشاورزی، نسبت به برخی مشکلات واحدهای تولیدی در فرآیندهای توزیع و فروش نهاده‌های دامی هشدار داد و با اشاره به بروز برخی ایرادها و مشکلات متعدد در فرآیندهای توزیع و فروش نهاده‌های دامی در سامانه بازارگاه نهاده‌های کشاورزی، تأکید کرد: این معضلات در ماه‌های اخیر منجر به اخلال در روند تأمین نهاده‌ها و ایجاد وقفه در چرخه تولید محصولات پروتئینی و نارضایتی گسترده واحدهای تولیدی اعم از دامداران و مرغداران شده است.

خالی‌فروشی در سامانه بازارگاه

اسدیان، عدم‌حمل و تحویل بموقع نهاده‌های دامی فروخته شده از سوی واردکنندگان را یکی از مهم‌ترین مشکلات دانست و افزود: با توجه به بررسی‌های میدانی و مستندات موجود، برخی واردکنندگان عمده پس از فروش نهاده‌های دامی از طریق سامانه بازارگاه، بنا به دلایل مختلف از جمله، مشکلات ترخیص و مسائل حمل‌ونقل از حمل و تحویل بموقع نهاده‌های دامی به واحدهای تولیدی خودداری کرده‌اند که موجب بروز مشکلات متعدد برای واحدهای تولیدکننده و اخلال در فرآیند تولید شده است.

معاون نظارت و بازرسی امور تولیدی سازمان بازرسی با اشاره به مشکل تعدد عوامل واسطه و فروش نهاده‌های دامی خارج از سامانه بازارگاه، تصریح کرد: از دیگر مشکلات اساسی مطروحه از سوی واحدهای تولیدی، حضور عوامل توزیع در سامانه بازارگاه و فروش‌های توافقی است، به‌طوری که بخشی از نهاده‌های دامی در خارج از سامانه بازارگاه به قیمت بالاتر یا از طریق اخذ مبالغ پشت‌فاکتوری به واحدهای تولیدی فروخته می‌شود و با این وضعیت هزینه‌های تامین نهاده برای واحدهای تولیدی افزایش می‌یابد و محصول نهایی با قیمت بالاتری در بازار عرضه می‌شود.

دستور رئیس‌جمهور برای تامین نهاده‌های دامی

سید سجاد حسینی، مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت جهادکشاورزی با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، از آغاز حمل نهاده‌های دامی به واحدهای تولیدی به دستور رئیس‌جمهور خبر داد.

وی در این پیام نوشت: «با تأکید و دستور آقای رئیس‌جمهور، پیگیری‌های وزیر جهادکشاورزی، هماهنگی‌های بین دستگاهی و با گشایش در تامین ارز و تزریق ۳۰۰میلیون یورو حمل نهاده‌های دامی به واحدهای تولیدی آغاز شد.»