چگونه ممدانی لابی یهود و پروپاگاندای جمهوری‌خواهان را شکست داد؟

به گزارش همشهری آنلاین، صابر گل‌عنبری-روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل بین‌الملل: دموکرات‌ها در انتخابات آمریکا پیروزی چشمگیری به دست آوردند و جان تازه‌ای برای انتخابات میان دوره‌ای کنگره در سال آینده گرفتند و همین به احتمال زیاد خواب ترامپ و جمهوری‌خواهان را طی ماه‌های آینده آشفته می‌کند. اما در این میان، پیروزی زهران ممدانی در انتخابات نیویورک را چه بسا بتوان مهم‌ترین رویداد سیاسی این روزهای آمریکا و جهان پنداشت. معمولا انتخابات کنگره و ریاست جمهوری آمریکا محل اهتمام جهان است؛ اما این بار انتخابات محلی و ایالتی نیز توجهی ویژه را جلب کرد. دو عامل در این امر سهیم بود: نخست ظهور پدیده‌ای به نام زهران ممدانی و نامزدی او برای شهرداری نیویورک که ترامپ علیه او شمشیر از رو بست. دوم این که به عنوان نخستین انتخابات پس از بازگشت ترامپ به قدرت در سایه سیاست‌های جنجالی‌اش سنجه‌ای برای ارزیابی میزان مقبولیت این سیاست‌ها تلقی می‌شد.

انتخاب ممدانی واجد دلالت‌های ژرف زمانی و مکانی چندوجهی است. اهمیت این انتخاب از جایگاه شهر نیویورک نشات می‌گیرد که بزرگ‌ترین شهر آمریکا و به «پایتخت جهان» معروف است و در آن سیاست بین‌الملل، اقتصاد و تجارت جهانی پیوند می‌خورند و شکل می‌گیرند. نیویورک نه فقط نقطه تلاقی پول و قدرت و نفوذ در آمریکاست، بلکه نمادی از دنیای پهناور کنونی با تنوع فرهنگی و نژادی نیز هست و وجود مقر سازمان ملل در آن پژواکی از این واقعیت است. در وهله نخست، انتخاب نخستین شهردار مسلمان این کلانشهر نوعی ظرفیت انعطاف و پویایی سیستم آمریکا را نشان می‌دهد؛ جایی که مهاجرِ مسلمانی می‌تواند قد علم کند، شهردار بزرگ‌ترین شهر آن شود و رئیس‌جمهورِ مهاجرستیز را به چالش بکشد. از دیگر سو، اقشار ضعیف و به حاشیه رانده شده در محلاتی چون برانکس، بروکلین و کویینز در پس برج‌های شیشه‌ای ثروت و اقتصاد آمریکا با غلبه بر کارتل‌های قدرت و شبکه‌های نفوذ، گزینه مطلوب خود را به امید بهبود وضعیت به ریاست شهر رساندند. وعده‌ها و سیاست مدیریتی ممدانی از جمله اصلاح اجاره‌ها، گسترش حمل‌ونقل رایگان، ایجاد فروشگاه‌های شهری برای عرضه کالاها به قیمت عمده‌فروشی و مراقبت رایگان از کودکان تا پنج‌سالگی از عوامل بسیار مهم اعتماد مردم به او بودند.

شهردار شدن ممدانیِ مسلمان پس از دو دهه از حادثه یازده سپتامبر عبور جامعه آمریکا از برساخته‌های ذهنی پس از آن واقعه را نیز نشان می‌‍دهد و واکنشی عمومی به مهاجرستیزی ترامپ نیز بود. در همین حال این انتخاب منعکس کننده تغییری قابل توجه در نگاه آمریکا و جهان غرب نسبت به اسرائیل است که در دو سال اخیر پس از نسل‌کشی در غزه رخ داده است. نیویورک بعد از «تل‌آویو بزرگ» دومین منطقه پرجمعیت یهودیان جهان با حدود دو میلیون نفر است. هر چند تعداد قابل توجهی از آنان یا از پیش مخالف سیاست‌های اسرائیل بودند یا در جنگ غزه تغییر نگرش دادند، اما حضور کمپانی‌ها و میلیاردرهای یهودی همواره نیویورک را به مرکز لابی‌گری برای اسرائیل، تضمین تداوم حمایت همه جانبه از آن و پیروزی حامیانش در کنگره در ایالت‌های آمریکا بدل کرده بود. از این رو، پیروزی ممدانی به عنوان مخالف جدی اسرائیل که وعده بازداشت نتانیاهو در صورت سفر به نیویورک را داده، نه تنها بیانگر فروکاست نقش اجتماعی لابی‌های یهودی بلکه محصول تغییر نگاه مردم آمریکا به اسرائیل است که نظرسنجی‌های اخیر گویای پیشی گرفتن حمایت از فلسطین در مقابل کاهش حمایت از اسرائیل است. البته جنگ غزه شکاف فکری و سیاسی در جامعه یهودی در نیویورک را نیز تعمیق کرد؛ یهودیان ترقی‌خواه به ممدانی رای دادند و میلیاردرها و لابی‌های پرنفوذ از رقیبش حمایت کردند. بسیاری از نیویورکی‌ها نیز از سلطه این میلیاردرها بر املاک و شرکت‌ها خسته شده و رأی آنان به ممدانی نوعی شورش علیه این طبقه بود.

از دیگر عوامل برآمدن ممدانی واکنش به سیاست ترامپ در قبال جنگ غزه بود؛ او با وعده پایان دادن به جنگ، آرای جامعه مسلمان و عرب را جذب کرد، اما پس از بازگشت به قدرت دست نتانیاهو را برای نسل‌کشی در غزه بازگذاشت و همین احساس خیانت را نزد این اقلیت برانگیخت و انگیزه مشارکت آنان در انتخابات نیویورک را تقویت کرد. در مقیاس کلی، پیروزی مخالف اسرائیل در نیویورک و حامی جنبش جهانی تحریم آن، سقوط اهرم یهودی‌ستیزی را نیز نشان می‌دهد که از بس از آن نابجا برای تعقیب مخالفان اسرائیل و نه قوم یهود استفاده شد، دیگر کارایی خود را از دست داد و در نتیجه جنگ همراه دیگر ارکان روایت اسرائیل در جهان تضعیف شد. خلاصه «تغییری» که از نیویورک کلید خورده است، به احتمال زیاد در انتخابات سال بعد کنگره آمریکا و در بخش‌هایی از اروپا نیز به اشکال مختلف خود را نشان دهد. با این حال، راست افراطی فعلا سوار بر اسب سیاست بین‌الملل است و تا پیاده شدن آن از قدرت، دنیا و منطقه خاورمیانه سال‌های دشواری در پیش‌رو دارد.