تلگرام بستری برای وقوع بخش عمده جرایم سایبری است | باید تلگرام را قانونمند کرد نه نادیده گرفت

علیرضا طباطبایی، حقوق‌دان در حوزه جرایم سایبری و کارشناس حقوقی فضای مجازی، در گفت‌وگو با همشهری آنلاین گفت: موضوع تلگرام امروز به معضلی جهانی تبدیل شده و بسیاری از کشورها به دلیل ویژگی‌های خاص این پلتفرم با چالش‌های مشابهی روبه‌رو هستند.

وی با اشاره به بازداشت مدیرعامل تلگرام در فرانسه افزود: این اتفاق نشان می‌دهد که حتی در کشورهای اروپایی نیز تلگرام به دلیل بستر فراهم‌کردن برای ارتکاب جرم و دشواری شناسایی مجرمان، با محدودیت‌های حقوقی و قضایی روبه‌رو شده است.

طباطبایی تأکید کرد: در آسیب‌زا بودن تلگرام هیچ تردیدی وجود ندارد، چرا که بخش بزرگی از جرایم سایبری از جمله کلاهبرداری، تهدید، توهین و برداشت غیرقانونی از کیف پول‌های دیجیتال در بستر این پلتفرم اتفاق می‌افتد. به گفته او، «می‌توان گفت حدود ۹۰ درصد جرایم آشکار فضای مجازی در بستر تلگرام رخ می‌دهد.

وی ادامه داد: فیلترینگ تلگرام نتوانسته مانع استفاده کاربران از این پلتفرم شود. مردم همچنان از تلگرام استفاده می‌کنند و ابزارهای دور زدن فیلتر نیز به‌وفور در دسترس است، بنابراین این سیاست از نظر فنی و اجرایی شکست خورده است.

این کارشناس حقوقی افزود: فیلترینگ نه‌تنها از وقوع جرم جلوگیری نکرده بلکه ردیابی مجرمان را نیز دشوارتر کرده است، زیرا استفاده از فیلترشکن باعث می‌شود پلیس فتا، دستگاه قضایی و وکلا در شناسایی مجرمان با مشکل مواجه شوند.

طباطبایی تصریح کرد: بهترین راهکار، دستیابی به توافقی با شرکت تلگرام است تا اطلاعات مرتبط با مجرمان طبق دستور قضایی در اختیار مراجع رسمی کشور قرار گیرد. اگر این همکاری انجام شود، می‌توان تلگرام را به‌صورت قانونمند و در چارچوب حکمرانی ملی فضای مجازی مدیریت کرد.

وی با بیان اینکه تلگرام از نظر فنی و کاربردی قابلیت‌های گسترده‌ای دارد، گفت: این پلتفرم به دلیل امکاناتی مانند ربات‌ها، کانال‌ها و خدمات متنوع، در میان کاربران ایرانی و جهانی محبوب است و نمی‌توان انتظار داشت مردم به‌سادگی از آن صرف‌نظر کنند.

این حقوق‌دان ادامه داد: اگر تلگرام حاضر به همکاری با نهادهای داخلی نباشد، باید از مسیرهای حقوقی بین‌المللی اقدام شود و این شرکت به دلیل فراهم کردن بستر وقوع جرم، در سطح جهانی مورد پیگرد قرار گیرد.

وی در عین حال تأکید کرد: با وجود همه چالش‌ها، خروج تلگرام از فیلتر می‌تواند به نفع دستگاه قضایی و پلیس باشد، زیرا در شرایط فعلی، فیلتر باعث شده دست ضابطان برای ردیابی مجرمان بسته‌تر شود.

طباطبایی در پایان گفت: تلگرام امروز به‌دلیل حذف دوطرفه پیام‌ها، نبود احراز هویت و بی‌پاسخ ماندن استعلامات قضایی، عملاً به یکی از بسترهای مهم وقوع جرایم سایبری تبدیل شده است. اگر این پلتفرم همکاری لازم را نپذیرد، باید یا از مسیر بین‌المللی مورد پیگرد قرار گیرد، یا در صورت امکان، به گونه‌ای مدیریت شود که دست دستگاه‌های نظارتی و قضایی برای مقابله با جرایم در آن بازتر شود.