روزشمار نابودی قطعی خلیج گرگان/ چرا مصوبات نجات این اکوسیستم ‌عملی نمی‌شود؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، استان گلستان به عنوان یکی از مناطق مهم و استراتژیک در شمال کشور، از پتانسیل‌های اقتصادی، کشاورزی و گردشگری بالایی برخوردار است. با این وجود، این استان با چالش‌ها و موانع متعدد و پیچیده‌ای نیز روبه‌رو است که تحقق کامل این ظرفیت‌ها را با دشواری مواجه ساخته است.

از جمله این مشکلات می‌توان به موانع حقوقی و اجرایی در مسیر فعال‌سازی کامل منطقه آزاد اینچه‌برون، معضل زیست‌محیطی خلیج گرگان و خطر تبدیل آن به کانون ریزگرد، چالش‌های مرتبط با واحدهای تولیدی بزرگ مانند کارخانجات ید و سیمان در تلفیق فعالیت اقتصادی با الزامات محیط زیستی، و همچنین مواردی از تخلفات اداری اشاره کرد.

در این میان، سازمان بازرسی استان گلستان به عنوان ناظری فرابخشی و قوه قضائیه، نقش محوری و کارآمدی در رصد مستند این چالش‌ها، شناسایی قصور دستگاه‌های اجرایی مربوطه در سطح استانی و ملی، و پیگیری جدی برای وادار کردن آنان به انجام تکالیف قانونی خود ایفا می‌کند.

این سازمان با بهره‌گیری از مکانیزم‌های مختلف از جمله بازرسی میدانی، دریافت شکایات، ارسال پیشنهادهای اصلاحی به مراجع ذی‌ربط و معرفی متخلفان به مراجع قضائی و اداری، در صدد گره‌گشایی از مشکلات استان و تسهیل روند توسعه پایدار در گلستان است. رویکرد این سازمان، نه تنها برخورد با تخلفات پس از وقوع که ارائه راهکارهای اساسی و اصلاح رویه‌ها به صورت ریشه‌ای برای پیشگیری از بروز مشکلات مشابه در آینده است. در همین راستا با عبدالله‌ آقاعلیخانی، مدیرکل بازرسی استان گلستان گفت‌وگو کردیم که بخشی از آن را در ادامه می‌خوانید: 

تسنیم: با توجه به تأکیدات مدیران ارشد گلستان بر اهمیت منطقه آزاد اینچه‌برون برای توسعه این استان ، توضیح دهید که مهم‌ترین موانع حقوقی و اجرایی پیش‌روی این منطقه که می‌تواند موجب اخلال در سرمایه‌گذاری شود چیست و سازمان بازرسی برای رفع ابهامات موجود در اختیارات مدیرعامل مناطق آزاد، به‌ویژه در رابطه با جانشینی و لزوم تابعیت ادارات، چه اقدامات کلان و راهگشایی را در سطح ملی در دست اجرا دارد؟ 

آقاعلیخانی: سازمان بازرسی از همان بدو تصویب منطقه آزاد اینچه‌برون و با توجه به اهمیت اقتصادی و فرااقتصادی این منطقه آزاد در توسعه گلستان، این مبحث را در دستور کار خود قرار داده و چندین نوبت بازدید هم در گرگان و هم در خود منطقه به عمل آورده است. منطقه آزاد اینچه‌برون در کنار بحث‌های اجرایی و مشکلات موجود در جذب سرمایه‌گذار با تعدادی مانع حقوقی مواجه شده که برخی از آن‌ها مرتفع شده و تعدادی هم در حال رفع شدن است.

یکی از موانع اصلی که می‌تواند موجب اخلال در سرمایه‌گذاری شود، بحث اختیارات منطقه است و این مسئله مربوط به منطقه ما نیست، بلکه در کل کشور ابهاماتی در قانون وجود دارد؛ مبنی بر اینکه اختیارات مدیرعامل منطقه آزاد تا چه حد است. باید اختیارات مدیر عامل شفاف و صریح مشخص شود؛ آیا وی جانشین محسوب می‌شود و آیا ادارات باید تابع باشند یا خیر؟ در این رابطه، گزارشی ارسال کردیم و در سازمان مرکزی نیز در دستور کار قرار دارد که نه تنها برای منطقه آزاد اینچه‌برون، بلکه برای کل کشور این ابهامات بررسی شود. ان‌شاءالله این از جمله مواردی است که سازمان بازرسی به جای ورود جزئی، به صورت کلی و اساسی راهگشایی خواهد کرد تا تاثیرگذار بر کل کشور باشد.

تسنیم: با عنایت به هشدار کارشناسان مبنی بر فرصت محدود 3 تا 5 ساله برای نجات خلیج گرگان، اقدامات و مداخلات مصوب ستاد ملی احیای تالاب‌ها که تاکنون اجرایی نشده‌اند کدامند و سازمان بازرسی استان چه اقداماتی را برای رصد و پیگیری قصور دستگاه‌های ملی در اجرای به‌موقع این تکالیف و جلوگیری از تبدیل این خلیج به کانون ریزگرد انجام داده است؟ 

آقاعلیخانی: بر اساس مصوبات استانی و همچنین مصوبات ستاد ملی احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، باید اقداماتی برای نجات خلیج گرگان انجام می‌شد که برخی از آنها مانند لایروبی کانال آبرسان اجرایی شده و برخی از آنها هنوز عملیاتی نشده است.

مداخلات مصوب شده در ستاد ملی تالاب احصا شده و برخی از آنها مانند مقوله پمپاژ، رعایت حق و تصفیه خانه در شهرهای ساحلی هنوز اجرایی نشده است که ما آنها را به مرکز گزارش داده‌ایم. برخی از دستگاه‌ها در سطوح ملی نسبت به زمان‌بندی تعیین شده برای اجرای مداخلات عقب‌تر هستند و قصور در این زمینه دیده می‌شود.

بر اساس برخی پژوهش‌ها 3 تا 5 سال فرصت داریم تا برای نجات خلیج گرگان اقدام کنیم؛ باید سلسله اقداماتی به صورت زنجیره‌وار انجام شود؛ تا خلیج گرگان در وضعیت پایدار قرار بگیرد. مجموعه نهادهای اجرایی مانند استانداری و دادگستری نیز پیگیر نجات خلیج گرگان هستند ولی در سازمان بازرسی، این موضوع به صورت جدی و مستمر رصد می‌شود تا تکالیف نهادهای اجرایی عملیاتی شود.

تسنیم: با توجه به ارزش اقتصادی کارخانجات ید و در عین حال ابهامات علمی و زیست‌محیطی موجود درباره روش دفع پساب‌های آن (اعماق زمین یا تالاب مجاور) و نگرانی از خشک شدن تالاب و بروز ریزگرد، اولویت و راهکار سازمان بازرسی برای رفع این تعارض و رسیدن به نقطه‌ای که هم تولید حفظ شود و هم محیط زیست دچار مخاطره نشود، چیست؟

 آقاعلیخانی: استقرار و فعالیت کارخانجات ید ارزشمند است؛ اما باید مباحث زیست محیطی آن برطرف شود. هم‌اینک، بخش زیادی از پساب حاصل از فعالیت این کارخانه‌ها به اعماق زمین هدایت می‌شود و فقط بخش اندکی به تالاب مجاور این واحدها هدایت می‌شود. در بحث علمی و محیط زیستی دارای ابهام هستیم؛ هنوز نمی‌دانیم که آیا هدایت پساب به سمت تالاب باید انجام شود یا خیر؟ عده‌ای از کارشناسان بر این باورند که با توقف هدایت پساب به سمت تالاب اینچه، این اکوسیستم به زودی خشک می‌شود و ریزگردهای حاصل خطراتی را برای جوامع پیرامونی خواهد داشت. سازمان انرژی اتمی به عنوان مسئول نظارت به موضوع اشعه‌ها، اعلام کرده که فعالیت فعلی کارخانجات ید مضر نیست هرچند ابهاماتی در کارشناسی‌های گذشته وجود دارد.

تسنیم: با توجه به تأیید اداره کل محیط زیست گلستان درباره عدم آلودگی کارخانه سیمان پیوند گالیکش، دغدغه‌های موجود درباره معدن نیلکوه که مواد اولیه آن را تأمین می‌کند، چه اقدامات عملی و راهکار مشخصی برای تلفیق بهره‌برداری از معدن با الزامات محیط زیستی اندیشیده شده است تا هم اشتغال و سرمایه‌گذاری حفظ شود و هم از تخریب بیشتر محیط زیست جلوگیری به عمل آید؟

آقاعلیخانی: کارخانه سیمان پیوند گالیکش در حال حاضر مبحث و مشکل خاصی از نظر آلودگی ندارد و اداره کل محیط زیست گلستان هم وضعیت آن را تایید کرده است. موضوعی که به عنوان دغدغه مطرح شده ؛ مبحث مربوط به معدن کارخانه در نیلکوه است که مواد اولیه کارخانه سیمان را تامین می‌کنند.

مجوز استحصال از نیلکوه در گذشته صادر شده است؛ اما باید راهکاری اندیشیده شود تا هم اشتغال و سرمایه‌گذاری حفظ شود و هم محیط زیست. فعلاً برداشت مواد اولیه معدن را از سطح محدود و آنرا به عمق هدایت کرده‌ایم. هرچند برای سرمایه‌گذار هزینه‌هایی در بردارد.

تسنیم: با استناد به آمار ارائه‌شده از تعداد شکایات واصله و پرونده‌های تشکیل‌شده برای مدیران و کارمندان متخلف در یک سال گذشته، مکانیسم سازمان بازرسی استان گلستان برای پیگیری پیشنهادهای اصلاحی ارائه‌شده به دستگاه‌ها به منظور اصلاح قوانین و رویه‌ها و همچنین حمایت قضائی و حقوقی از تولیدکنندگان چگونه است و ضمانت اجرایی این پیشنهادها در صورت عدم تمکین مدیران چیست؟

 آقاعلیخانی: طی یک سال گذشته از طرق مختلف همانند سامانه تلفنی 136، مکاتبه و سایر مبادی پیش‌بینی شده، حدود 2 هزار فقره شکایت و گزارش فساد به سازمان بازرسی استان گلستان ارسال شده است که تعدادی از این موارد، منتهی به گزارش، مکاتبه هشداری و یا گزارش اختصاصی اداری یا کیفری شده است.

طی یکسال اخیر تعداد 52 نفر از مدیران و کارمندان خاطی گلستان به هیئت تخلفات اداری معرفی و پرونده‌ها بررسی شد. در همین مدت، پرونده 114 مدیر و کارمند گلستانی نیز به سبب ارتکاب برخی اعمال مجرمانه و غیر قانونی و ترک ‌فعل‌های انجام شده به محاکم قضایی ارسال شده است.

سازمان بازرسی علاوه بر برخورد با تخلفات، با ارائه پیشنهادهای اصلاحی به دستگاه‌ها در سطوح استانی و ملی، سعی در اصلاح رویه‌ها و قوانین دارد و این پیشنهادها به طور مستمر پیگیری می‌شوند. ما در حوزه حمایت قضائی و حقوقی از تولیدکنندگان فعالیت می‌کنیم و مشکلاتی که در صدور مجوز و زیرساخت‌ها وجود دارد را شناسایی و با ارسال گزارش به مراجع ذی‌ربط پیگیری می‌کنیم. واحد ویژه پیگیری پیشنهادهای سازمان بازرسی، روند اجرای آنها را زیر نظر دارد و در صورت عدم تمکین، مدیران متخلف به مراجع قضائی معرفی می‌شوند که ضمانت اجرای مؤثری برای اصلاح امور است.

انتهای پیام/