چه کسی نخستین صندوق قرض‌الحسنه را در کشور تأسیس کرد؟

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، حجت الاسلام سعید شاه‌آبادی در مراسم بزرگداشت فقیه مجاهد، آیت الله محمدعلی شاه‌آبادی در مسجد امام خمینی(ره) بازار تهران گفت: نخستین صندوق قرض الحسنه به پیشنهاد مرحوم شاه آبادی در تهران شکل گرفت تا مردم بتوانند قرض بدون ربا بگیرند. ایشان همچنین بحث شرکت مُخَمّس را مطرح کردند که هر کس یک ریال به عنوان یک سهم پرداخت کند تا در قالب این شرکت مشکلاتی از مردم حل شود.

بنابر روایت ایرنا، نوه آیت الله شاه آبادی گفت: امام خمینی (ره) هفت سال در درس‌های اخلاق و عرفان در محضر شاه آبادی بودند ولی مرحوم شاه آبادی ذوابعاد بود. در واقع در مرحله اول او یک فقیه بود که به مقام عرفان رسید.

وی ادامه داد: امام خمینی (ره) می‌گفتند اگر شاه آبادی ۷۰ سال هم درس داشت، در درس‌های او حاضر می‌شدند. چون امام معتقد بودند که همیشه از او درس‌های جدیدی می‌آموختند.

وی با اشاره به مردم‌داری شاه آبادی و توجه به نیازهای مردم گفت: ایشان دو گروه شاگرد داشت. یکی طلاب و دیگری شاگردهای بازاری که برخی از این مغازه‌دارها از نظر فضل و اخلاق مراتب بالایی داشتند.

این استاد حوزه با اشاره به سوابق علمی و مبارزاتی مرحوم شاه آبادی گفت: من دوران زندگی پدربزرگم را درک نکردم ولی با تحقیق و مطالعه در آثار این عارف، با شاگردان وی به ویژه در بازار، مصاحبه کردم که این شاگردان از تواضع وی تعریف می‌کردند.

شاه آبادی افزود: دشمن همواره تلاش دارد تا دوگانه دنیا و آخرت را مطرح کند ولی اسلام فقط سفارش به آخرت نکرده است؛ به گونه‌ای که از دنیا دست بکشیم و لذا مادیات در تعارض با مسائل معنوی نیست.

پیش‌گویی شاه‌آبادی از زبان رهبر انقلاب

شاه آبادی گفت: این عارف حدود ۴۰ سال پیش از پیروزی انقلاب، حوادث انقلاب را پیش‌بینی کرده بود. من که سال ۶۳ و دو روز بعد از شهادت پدرم به دست امام معمم شدم ولی سال ۹۴ رهبر انقلاب در بیت شهید گفتند که امام آن روز پس از عمامه‌گذاری به رهبر انقلاب گفتند که شاه آبادی گفته بود «اگر نیرو داشتم قیام می کردم ولی شما نیرو خواهی داشت و قیام خواهی کرد و ظالمان جهان را نابود خواهی کرد».

وی افزود: امام یک بار در سال ۴۲ این پیش‌گویی را مطرح کردند و یک بار هم در سال ۶۳ برای رهبر انقلاب بیان داشتند و مسائلی همچون جنگ و شهادت یکی از نزدیکان امام را گفتند. باید نهضت شذرات‌خوانی به راه انداخت که نظام فکری حکومت اسلامی است. حتی اساسنامه نوشتند و ۸۰ سال پیش توانستند با امکانات آن روز پنج هزار نفر را جذب کنند تا مقدمات برپایی ناحیه مقدسه اسلام را فراهم کنند.

دشمن‌شناسی شاه آبادی

حجت‌الاسلام سیدمحمدرضا رضی استاد حوزه علمیه قم با بیان اندیشه های اقتصادی شاه آبادی گفت: این اندیشمند همچون یک مهندس اقدام به تأسیس سازمان مخمس کرد درحالی که بسیاری از علما هنگام طرح مباحث اقتصادی در نهایت به مسأله بانک و نحوه جلوگیری از ربا پرداخته‌اند ولی شاه آبادی ضمن نقد سیستم بانکداری غرب، سازمان مخمس را به عنوان بهترین اقتصاد در میان مسلمانان معرفی کرد.

وی افزود: در کتاب شذرات المعارف نیز شاهد جهش نظری این علامه در اقتصاد هستیم. مثلاً مفهوم تعاون از منظر فارابی به عنوان تعاون مدنی مطرح شده است ولی شاه آبادی نظریه تعاون اخوت را مطرح کرد.

رضی ادامه داد: نظرات اقتصاددانان غرب محور اقتصاد به نفع شخصی ختم می‌شود ولی شاه آبادی از مبانی نظریات اقتصادی آدام اسمیت که بر اساس تنازع بقا پایه‌گذاری شده، مفهوم تعاون را مطرح کرده است.

این کارشناس اقتصادی افزود: شاه آبادی، اقتصاد را ذیل سیاست می‌داند. یعنی علم اقتصاد از دل سیاست بیرون می‌آید و لذا اعتقادی به اقتصاد محض یا اقتصاد سیاسی ندارد که در دنیای غرب مطرح است.

وی افزود: قوت مرحوم شاه آبادی در دشمن‌شناسی است. نقد وی به مارکسیست در چند سطر خلاصه می‌شود و او یا نقد نظام سرمایه داری غرب، پشت پرده‌های دنیای غرب را در یهود و اسرائیل معرفی کرد که به اعتقاد وی برای صدها سال آینده جهان برنامه ریزی کرده‌اند.

رضی ارتباط حضرت امام(ره) و شاه آبادی را همچون مولانا و شمس دانست و بر شذرات‌خوانی تاکید کرد.

دردها و درمان‌های مسلمین چیست؟

حجت‌الاسلام سیدعباس موسوی مطلق از مرحوم شاه آبادی به عنوان عالمی یاد کرد که هم فرزندانی عالم و اندیشمند تربیت کرد و هم شاگردان مهذبی را پرورش داد.

وی با اشاره به جایگاه علمی شاه آبادی افزود: از آثار منحصر این عارف، کتاب شذرات المعارف است که تحت تاثیر ابن عربی بوده ولی این کتاب را که در حوزه عرفان است، با مسائل اجتماعی گره زده است.

موسوی اضافه کرد: واژه شَذِره یعنی قطعه‌ای طلا یا مروارید و شاه آبادی بخشی از معارف الهی را در قالب درد مسلمانان و درمان این دردها بیان کرده است. مثلاً از غرور مسلمانان به معارف خود به عنوان یکی از دردها یاد کرده و گفته که ترک امر به معروف و نهی از منکر و همچنین قناعت به عبادت فردی از دردهایی است که ناشی از غرور است.

این کارشناس مذهبی افزود: دومین درد از نظر این عارف تصور جمع نشدن سعادت دین و دنیا یا همان دین سکولار است.

تفرقه یکی دیگر از دردهای مسلمانان است و درمان آن وحدت است و جالب این است که شاه آبادی این نظرات را در دوره رضاشاه مطرح کرده است.

به گفته وی، نبودن بیت‌المال، موضوع سیاست و فلسفه حکومت در اسلام، معاد و شکر نعمت از دیگر نکاتی بود که شاه آبادی در این کتاب مطرح کرده است.

موسوی مطلق تاکید کرد: لازم است هر مدیر و کارگزار در کشور این کتاب را مطالعه کرده و به کار بندد.

در این مراسم که بعد از نماز ظهر و عصر برگزار شد، احمد چینی ذاکر اهل بیت به مناسبت ایام فاطمیه به ذکر مصیبت زهرای مرضیه پرداخت و در پایان از تمثال مرحوم شاه آبادی رونمایی شد.

مراسم بزرگداشت آیت الله شاه آبادی به همت جامعه انجمن های اسلامی بازار، مسجد امام خمینی(ره)، بسیج اصناف و بازار جوان با حضور خانواده مرحوم شاه آبادی، آیت الله حسن عاملی امام جماعت مسجد امام خمینی بازار و نماینده مجلس خبرگان رهبری و برخی بازاریان برگزار شد.

نگاهی به زندگی‌نامه آیت‌الله شاه آبادی

آیت الله میرزا محمدعلی شاه آبادی در سال ١٢٩٢ قمری در اصفهان دیده به جهان گشود. از همان ابتدا در محضر پدر بزرگوار خود، مقدمات علوم الهی و دروس حوزه را فرا گرفت و از محضر سایر اساتید وقت و علمای اصفهان کسب فیض کرد. وی در سال ١٣٠٤ قمری در سن ١٢ سالگی، زمانی که پدر ایشان توسط ناصرالدین شاه به تهران تبعید شد، به همراه پدرو برادر دیگرشان به تهران مهاجرت کرد و در طول اقامت ١٦ ساله در تهران ( تا ١٣٢٠ قمری) به اشتغالات علمی پرداخته و اساتید دیگری را درک نمود.

مرحوم شاه آبادی در سال ١٣١٠ هجری قمری، پس از ٦ سال اقامت در تهران، آنگاه که حدود ١٨ سال داشت به درجه اجتهاد نائل آمد.

این عارف فقیه سرانجام در سوم آذر سال ۱۳۲۸ شمسی (سوم صفر ۱۳۶۹ قمری) پس از ۷۷ سال عمر پربرکت، دار فانی را وداع گفت و پیکرش در جوار حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شد.