شهید مفتح با حفظ هویت حوزوی در دانشگاه مرجعیت علمی داشت

حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی تولایی، استاد سطح عالی حوزه علمیه، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری ایده روز آنلاین، درباره چرایی اهمیت دانشگاه از نگاه شهید مفتح به عنوان یک فرد حوزوی گفت: از نظر سیر تاریخی، حوزه علمیه در آستانه انقلاب اسلامی، بیش از پیش با عینیت جامعه و مسائل آن مواجه شد؛ زیرا به خصوص پس از مشروطه، با فاصله گرفتن معنادار قشر نخبگانی از توده مردم، جامعه از یکدستی گذشته، خارج و شکاف و گسل‌های اجتماعی بیشتر شده بود؛ اما حوزه نسبت به این تغییرات بی‌تفاوت بود.

وی افزود: در چنین شرایطی، علمایی چون علامه طباطبایی و امام خمینی با اندیشه‌ها و اقدامات خود به حوزه این بصیرت را دادند که نسبت به همه اقشار جامعه مسئولیت دارد نه فقط افراد مذهبی یا پای منبر؛ اهمیت دانشگاه برای شهید مفتح نیز از همین‌جا نشأت می‌گیرد؛ امثال او و شهیدان مطهری، بهشتی، باهنر و … پس از مشروطه، رسالت ذاتی حوزه در دنیا را درست فهم کرده و باتوجه به توانمندیشان بهتر و سریعتر از دیگران نسبت به آن ورود کردند.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه برخی حوزویان پس از ورود به دانشگاه چه برای تحصیل و چه تبلیغ، هویت حوزوی خود را از دست می‌دهند، تصریح کرد: جریانی که شهید مفتح، نماینده آن است، در عین حفظ هویت حوزوی، خود را با شرایط دانشگاه تطبیق داد و مرجعیت علمی را در این زمینه کسب کرد. چنین حوزویانی از یک سو به عنوان عالم دینی ثابت کردند که اندیشه دینی هم، سخن مستدل برای فضای اکادمیک دارد و از سوی دیگر با شناخت علوم دانشگاهی، فراتر از پاسخگویی به سؤالات فقهی و اعتقادی و …، در سطوح مختلف به نظریه‌پرداز علوم انسانی تبدیل شدند.

شاخص‌های حوزه علمیه پاسخگو

حجت الاسلام تولایی در تبیین شاخص‌های حوزه علمیه پاسخگو نسبت به نخبگان گفت: حوزه در تراز اصلی خود برای ارتباط با جامعه نخبگانی باید لحاظ کند که اولا نخبگان دانشگاهی، قشری هستند که بیش از دیگران، درک، دغدغه و سوال دارند پس طبعا بیشتر و عمیق‌تر از بقیه باید برای ارتباط با آن‌ها و پاسخ به سوالات و نیازهایشان مطالعه و کار کرد.

وی درک علوم روز را دومین شاخصه حوزه علمیه پاسخگو معرفی و خاطرنشان کرد: جامعه نخبگانی معمولا در پارادایم متفاوتی هستند و هر یک زیست‌بوم فرهنگی مختص خود را دارند بنابراین حوزه زمانی می‌تواند با آنان ارتباط بگیرد که نسبت به علوم روز و پارادایم علوم روز بیگانه نباشد؛ نمی‌شود صرفا مزایا و کارکردهای اسلام را برایشان تبیین کرد ولی از وقایع حوزه علوم انسانی جهان مطلع نبود.

استاد حوزه و دانشگاه، برخورداری از ادبیات متناسب با فضای نخبگانی را سومین شاخصه حوزه علمیه پاسخگو برشمرد و گفت: نوع ادبیات و گفت‌وگوی فضای حوزوی خاص حوزه علمیه بوده و قابلیت ارتباط‌گیری با دیگران به ویژه نخبگان را ندارد؛ بنابراین لازم است از دیالوگ‌های مأنوس برای مخاطب استفاده شود. همچنین مخاطب نخبگانی شبکه نیازهای خاص خود را دارد که باید فهم شود و ارتباط از نقاط مشترک و موردتفاهم آغاز شود.

حوزه و دانشگاه؛ ذات مشترک و رسالت‌های متفاوت دارند

حجت الاسلام تولایی درباره ثمرات قرابت حوزه و دانشگاه برای نهاد علم و دین یادآور شد: ما متاسفانه درباره وحدت حوزه و دانشگاه و ضرورت آن بسیار صحبت می‌کنیم ولی توجه نداریم که هنوز فهم مشترکی از این وحدت وجود ندارد؛ چنانکه برای تحقق دین در دانشگاه هم چنین فهمی حاصل نشده است.

وی تصریح کرد: وحدت حوزه و دانشگاه وقتی میسر می‌شود که هر دو بدانند به عنوان یک نهاد در حوزه تمدنی ضمن اینکه در کشف واقعیت‌ها، ذات مشترک دارند، رسالت‌های متفاوتی دارند؛ در این صورت هر یک با توجه به نقشه تمدنی رسالت‎های خود را در پاسخ به نیازهای جامعه احصا و در آن مسیر تلاش می‌کند و اتحاد حوزه و دانشگاه در پیشبرد اهداف تمدنی عینا و خودبه خود اتفاق می‌افتد.

استاد سطح عالی حوزه افزود: به عنوان مثال رهبر معظم انقلاب بارها فرمودند که محل علم و دانش فلسفه باید حوزه باشد و مرجعیت فلسفه نباید از حوزه خارج شود. (چنانکه تاکنون اینگونه بوده است) درست است که دستاوردهای فسلفی، گزاره‌های انتزاعی هستند؛ ولی قابلیت دارند که چه در علوم انسانی و چه علوم تجربی، رنگ و بوی دانش را تغییر دهند؛ از این رو می‌بینیم که دانشجویان دنیا در رشته مکانیک، علوم انسانی نیز می‌خوانند. بنابراین حوزه با حفظ مرجعیت در این زمینه می‌تواند به کمک دانشگاه بیاید.

حجت الاسلام تولایی ادامه داد: از طرفی در بحث علوم انسانی اسلامی و توحیدی که یک ضرورت و مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است، حوزه وظیفه دارد اندیشه توحیدی را در متن علوم انسانی بیاورد که به علوم انسانی مطلوب برسیم زیرا علوم انسانی که در حال حاضر تدریس می‌شود با پایه‌ اندیشه‌ پوزیتیویستی غربی با مبانی توحیدی تعارض دارد.

وی با بیان اینکه رسالت دستیابی به قله توحیدی شدن علوم انسانی، بخشی بر عهده دانشگاه و بخشی برعهده حوزه است، افزود: در صورت فهم درست از مفهوم وحدت و ترسیم درست اهداف، همکاری حوزه و دانشگاه، هر یک بازوی دیگری در تحقق تمدن نوین اسلامی می‌شود نه اینکه نیاز به القا، پیگیری و انگیزه بیرونی داشته باشد.

خبرنگار: زهرا شریعتی

انتهای پیام/