پایگاه خبری ایده روز آنلاین
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
با اینکه حمله اسراییل به ایران به یک جنگ کوتاه مدت و ۱۲ روزه منجر شد اما درسهای آن می‌تواند به مراتب بزرگتر و چشمگیرتر باشد. اقتصاد ایران که در ۱۵ سال گذشته همواره زیر فشار تحریم‌های ایالات متحده و حتی غرب قرار داشته، پیش از آغاز تهاجم نظامی نیز شرایط ایده‌آلی نداشت و طبیعی است که با حمله نظامی در بخش‌هایی تزلزل‌های نسبتا بزرگ مشاهده شود. با این وجود و برخلاف تجارب پیشین، وضعیت قیمت ارز و طلا آن طور که در گذشته دیده شده دچار نوسان نشد.
هر چند بانک مرکزی به سرعت و با آغاز جنگ اقدام به تعطیلی بازار ارز کرد اما حتی پس از بازگشایی آن هم نرخ ارز به هیچ وجه مشابه نیمه اول فروردین ماه جهشی نشد. به طور خاص در تمام نیمه اول فروردین ماه نرخ هر دلار آمریکا بیش از ۱۰۰ هزار تومان بود ولی در طول دوران پس از جنگ، نرخ دلار آمریکا از ۹۵ هزار تومان بالاتر نرفت.
یک درس مهمی که از این جنگ باید بیاموزیم این است که سیاستگذار پولی وقتی اراده داشت، نرخ ارز را هم کنترل کرد. اگر یادتان باشد، پیش از جنگ و در میانه فروردین نرخ هر دلار به بیش از صد هزار تومان هم رسید ولی در این دوره، با وجود اینکه سطح تنش‌ها به جنگ رسید، چنین قیمت‌هایی تجربه نشد. از جهت مدیریت منابع و قیمت ارز در این دوره نمره قبولی به بانک مرکزی می‌دهیم.مشاهده کردیم برخی از کارخانه‌ها و
صنایع بی توجه به خطیر بودن اوضاع کشور، در این شرایط سود خود را اولویت قرار می‌دهند و با کاهش عرضه یا هر اقدامی، تمام تلاش خود را می‌کنند تا قیمتها را افزایش دهند.
این یک درس مهم برای سیاستگذار است و باید از همین امروز کنترل قیمتها را دوباره اعمال کند. از روزی که جنگ تمام شده هر روز خبر افزایش نان، لبنیات، مرغ و دیگر کالاهای مصرفی مردم به گوش می‌رسد.باید شهرهای گردشگرپذیر در وضعیت غیرجنگی خود را آماده پذیرش مسافران کنند، و به طور خاص می دانیم که سفرهای هوایی ناممکن می‌شوند و وزارت راه باید در این زمینه و بهبود راههای خروجی شهرهای بزرگ را در دستور بگذارد. جاده‌ها باید ظرفیت بیشتری داشته باشند تا در طول مسیر مسافران با کمترین دغدغه و حتی‌المقدور با سرعت بیشتری به مقاصدشان برسند.
در شهرهای گردشگر پذیر گزارشهایی بود که در طول جنگ سودجویی عده‌ای و کمبودها قیمت بعضی از کالاها را به شدت بالا برد. باید انبارهای کافی کالاهای اساسی را فراهم کرد تا در صورت جنگ دوباره، چنین اتفاقاتی نیافتد. خوشبختانه این جنگ ۱۲ روز بیشتر طول نکشید اما ممکن است باز هم این اتفاق به شکل طولانی‌تر تکرار شود. اینجا وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند.
وزارت میراث فرهنگی باید از مراکز اقامتی حمایت کند تا از یک طرف مانع تعدیل نیرو یا احیانا تعطیلی این مراکز شود و از سوی دیگر باید تعداد این مراکز را در مناطقی چون شمال کشور افزایش داد. همچنین زمینه باید برای اسکان همگانی باید فراهم شود و اقشار میانی و فرودست هم بتوانند در آرامش سرپناه مناسبی برای خودشان در وضعیت اضطراری پیدا کنند.
امروز این اراده در سیاستگذار بود ولی در فروردین ماه نبود. سیاستگذار اگر اراده داشته باشد، ابزارهای کافی برای کنترل قیمتها و ارزش پول ملی را دارد. در وضعیت غیرجنگی سیاستگذار ایرانی بیشتر تمایل دارد تا با تضعیف ارزش ریال، برای دولت درآمدی ایجاد کند حال آن‌که اگر سیاستگذار واقعا می‌خواست نرخ ارز را کنترل کند، به راحتی می‌توانست اقدامات دیگری را انجام دهد.او با بیان اینکه یکی از درسهای جنگ ۱۲ روزه این است که سیاستگذار اگر بخواهد، بازار ارز کنترل شدنی است، زمانی که ارز به درستی و به موقع تخصیص پیدا می‌کند و کشور با وجود جنگ تعطیل نمی‌شود، در بازار آزاد هم تقاضای مضاعف شکل نمی‌گیرد و همین کمک شایانی به کنترل قیمت ارزهای مختلف کرده است.
برخی بانکها نشان دادند در زمینه امنیتی ضعفهایی دارند که باید برطرف کنند. در زمینه امنیت داده‌ها باید به روز رسانی‌های کافی صورت بگیرد. در عین حال ممکن است دوباره حملات سایبری گسترده به شبکه بانکی آغاز شود که باید سیاستگذار برای آن چاره جویی کند. باید نظام‌های پرداخت به نحوی منعطف باشند که در شرایط حملات سایبری هم دارایی‌های پولی مردم قفل نشوند.
هنوز هم در مقایسه با پیش از حمله اسراییل، مردم از پول نقد بیشتری استفاده می‌کنند. بانک مرکزی باید این تغییر شیوه نگهداری پول مردم را درک کند و زمینه را برای تسهیل آن فراهم کند. همانطوری که گفتم در حوزه ارزی بانک مرکزی موفق عمل کرد و توانست مدیریت مناسبی از خودش نشان دهد.
در شرایط فعلی باید اقداماتی در دستور قرار گیرد که همبستگی و انسجام عمومی را افزایش دهد، و گرانی نان، لبنیات و دیگر اقلام مصرفی مردم در شرایط فعلی هیچ توجیهی ندارد و یکسره به زیان همبستگی اجتماعی است. اکنون زمان مناسبی برای دستکاری‌های قیمتی و گران‌سازی کالاها و خدمات نیست. نمی‌شود از مردم بابت صبوری آنها در جنگ تشکر کرد و بعد با یکسری اقدامات از این دست آنها را تنبیه کرد. هیچ ایرادی ندارد اگر یکی دو ماه مسئولان دندان روی جگر بگذارند و بعد به مردم فشار تازه وارد کنند.
یادداشت روز
یادداشت اقتصادی
