راه‌اندازی کریدور خلیج فارس-دریای سیاه در دستور کار تهران-ایروان/ از تنوع‌بخشی به مسیرهای ارتباطی ایران تا توسعه حمل‌ونقل چندوجهی

به گزارش همشهری آنلاین؛ در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهور کشورمان به ارمنستان، یکی از موضوعات مورد بحث میان مقامات تهران و ایروان، کریدور خلیج فارس-دریای سیاه بود. کریدوری مهم که می‌تواند موجب توسعه و تسهیل مسیرهای ترانزیتی ایران و افزایش نقش اقتصادی کشور در قفقاز جنوبی و حتی اروپا شود.

این کریدور چندوجهی از خلیج فارس و جنوب ایران آغاز می‌شود، سپس به سمت شمال کشور رفته و به ارمنستان یا آذربایجان ادامه می‌یابد و از آنجا به بنادر «پوتی» و «باتومی» گرجستان در دریای سیاه می‌رسد. از آنجا، کشتی‌های موسوم به «رو-رو» از دریای سیاه عبور و به بنادر بلغارستان می‌روند. در نهایت، محموله‌ها مجدداً از طریق جاده به یونان و اتحادیه اروپا انتقال می‌یابند.

در همین‌باره، «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور کشورمان طی نشست خبری با «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان با اشاره به منافع مشترک تهران-ایروان از فعال‌سازی کریدور خلیج فارس-دریای سیاه تصریح کرد: «توسعه مسیرهای ترانزیتی ریلی، جاده‌ای و دریایی، ایجاد کریدورهای ارتباطی با استفاده از ظرفیت دو کشور … از نیازهای جدی مناسبات دو کشور است و در این زمینه‌ها گفت‌وگوهای سازنده‌ای صورت گرفته است».

«نیکول پاشینیان» نیز در این نشست خبری با اشاره به دسترسی ایران به دریای سیاه تاکید کرد: «اسناد امضاشده اخیر میان ایروان و باکو در آمریکا به معنای دسترسی ریلی ایران به ارمنستان و در نهایت به دریای سیاه خواهد بود».

همزمان «فرزانه صادق» وزیر راه و شهرسازی نیز گفت: «اتصال استراتژیک خلیج فارس به دریای سیاه از طریق مسیر ریلی ایران به جلفا و ادامه آن به نخجوان و ایروان، تأثیر بسزایی در ترانزیت میان ایران، ارمنستان, آذربایجان و کشورهای اروپایی خواهد داشت».

فواید کریدور خلیج فارس-دریای سیاه برای ایران

پیشینه طرح راهبردی اتصال خلیج فارس به دریای سیاه به قریب یک دهه پیش بازمیگردد. ایران در دی‌ماه سال ۱۳۹۵(دسامبر سال ۲۰۱۶ میلادی) ابتکار منطقه‌ای برای گسترش کریدور حمل‌ونقل و ترانزیتی خلیج فارس-دریای سیاه را ارائه کرد که علاوه بر خود ایران ارمنستان، جمهوری آذربایجان، گرجستان، بلغارستان و یونان را نیز شامل می‌شود.

«حسن روحانی» رییس‌جمهور اسبق کشورمان طی سفری به ارمنستان، با اشاره به لزوم توسعه همکاری های ترانزیتی گفته بود: «ایران و ارمنستان می‌توانند با همکاری یکدیگر در زمینه راه‌آهن، خط ریلی ایران را از خلیج فارس به دریای سیاه متصل کنند و در راستای کریدور شمال-جنوب همکاری‌های مثبت ترانزیتی با هم و به نفع کل منطقه داشته باشند».

راه‌اندازی این کریدور از جهت تنوع‌بخشی به مسیرهای ارتباطی ایران با کشورهای همسایه و در نتیجه افزایش سهم ایران از کیک اقتصادی منطقه قفقاز جنوبی و اروپا، کاملاً به نفع ایران است.

کریدور خلیج فارس-دریای سیاه از سوی دیگر موجب توسعه حمل‌ونقل چندوجهی، یعنی ترکیبی از مسیرهای دریایی، زمینی و ریلی خواهد شد. ایران در نظر دارد بنادر خود واقع در دریای عمان (بندر چابهار) و خلیج فارس (بندر عباس، امام خمینی و خرمشهر) در جنوب کشور را از طریق شبکه ریلی به بنادر دریای کاسپین (بنادر امیر آباد، نوشهر، انزلی و آستارا) در شمال کشور متصل کند. اتصال خلیج فارس به دریای سیاه نیز از همین منطق پیروی می‌کند.

دلیل دیگری که کریدور خلیج فارس-دریای سیاه را برای ایران حائز اهمیت می‌سازد، ترکیب پروژه‌های ارتباطی متعدد به منظور افزایش منافع اقتصادی هر یک از آن مسیرهای ترانزیتی است. باید توجه داشت که کریدور خلیج فارس-دریای سیاه، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب و کمربند اقتصادی جاده ابریشم چین، سه طرح راهبردی ترانزیتی هستند که مسیرهای دریایی، زمینی و ریلی آن از ایران عبور می‌کنند.

ترکیب موثر ظرفیت این سه کریدور، به ایران امکان می‌دهد تا دریای عمان و خلیج فارس را از جنوب، افغانستان و پاکستان را از شرق، آسیای مرکزی را در شمال شرقی و قفقاز را به شمال غربی متصل کند.