پدیده خشکسالی در ایران؛ زنگ خطر زیست‌محیطی برای نسل آینده

در هفته‌های اخیر، فیلم‌ها و تصاویری از خشکی تالاب‌ها، کاهش سطح رودخانه‌ها و افت چشمه‌ها در سراسر کشور در فضای مجازی منتشر شده که زنگ هشدار جدی برای محیط‌زیست ایران به صدا درآورده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که خشکسالی در حال تبدیل شدن به بزرگ‌ترین تهدید زیست‌محیطی کشور است.

از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، نشانه‌های بحران آشکار است؛ تالاب‌هایی چون میقان، هامون، گاوخونی، بختگان، چغاخور و سولقان یا به‌طور کامل خشک شده‌اند یا در آستانه نابودی قرار دارند. این وضعیت نشان می‌دهد که خشکسالی دیگر محدود به یک منطقه نیست، بلکه به بحرانی ملی و فراگیر تبدیل شده است.
کاهش ۹۵ درصدی بارشها در ۲۰ استان کشور 

بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی کشور، بارش‌ها در ۲۰ استان ایران بیش از ۹۵ درصد و در کل کشور ۸۶.۵ درصد کاهش یافته است.

این استان‌ها شامل:اصفهان، البرز، ایلام، بوشهر، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، خوزستان، زنجان، فارس، قزوین، قم، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، مرکزی، هرمزگان و همدان هستند.

در استان تهران رشد منفی ۹۶.۲ درصدی بارش‌ها ثبت شده و در استان‌های شمالی نیز کاهش بارش‌ها چشمگیر بوده است؛ گلستان ۲۹ درصد، گیلان ۵۸.۷ درصد و مازندران ۵۴.۹ درصد کمتر از میانگین بلندمدت.

کارشناسان می‌گویند کاهش میانگین بارش‌ها تا نیمه آبان‌ماه امسال نسبت به دوره‌های بلندمدت، نشان‌دهنده ورود ایران به مرحله‌ای بحرانی از خشکسالی مزمن است.

چهارمحال و بختیاری؛ تصویر کوچک یک بحران بزرگ

چهارمحال و بختیاری که سرچشمه بسیاری از رودخانه‌های حیاتی ایران است، اکنون به نمادی از وضعیت بحرانی منابع آب کشور تبدیل شده است.
کاهش بارش‌ها، افت سطح سفره‌های زیرزمینی و خشک شدن چشمه‌های کوهرنگ و تالاب‌های منطقه، تنها بخشی از زنگ خطرهایی است که نه‌تنها برای این استان، بلکه برای سراسر کشور به صدا درآمده است.

 تأکید دولت بر عدالت آبی و اصلاح الگوی مصرف

در همین رابطه، محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهوری، در نشست هم‌اندیشی با نمایندگان چهارمحال و بختیاری بر ضرورت عدالت در مدیریت منابع آبی تأکید کرد و گفت:اگر حقابه محیط‌زیست پرداخت نشود و سرچشمه‌ها خشک شوند، ایران با بحران‌های زیست‌محیطی و اجتماعی روبه‌رو خواهد شد. آب شرب حقی همگانی است و باید عادلانه در سراسر کشور توزیع شود.»

وی افزود:اصلاح الگوی کشت، توسعه آبیاری‌های نوین، کاهش وابستگی به روش‌های سنتی و بهره‌گیری از فناوری‌های جدید باید در دستور کار همه دستگاه‌ها قرار گیرد.»

قائم‌پناه همچنین خواستار نگاه ویژه دولت و سازمان برنامه‌ و بودجه به استان‌های کم‌برخوردار شد و گفت: چهارمحال و بختیاری به‌عنوان سرچشمه بسیاری از رودخانه‌ها باید در اولویت سیاست‌های دولت قرار گیرد.

هشدار کارشناسان: فردا دیر است

به باور کارشناسان، ایران بیش از هر زمان دیگری نیازمند مدیریت واحد منابع آب، عدالت در تخصیص حقابه‌ها و برنامه‌ای ملی برای احیای تالاب‌ها و منابع طبیعی است.

خشکسالی مرز جغرافیایی نمی‌شناسد

خشکسالی مرز جغرافیایی نمی‌شناسد و مقصر دانستن استان‌های بالادست یا پایین‌دست، کمکی به حل بحران نمی‌کند.

اگر امروز تصمیم‌های اساسی گرفته نشود، فردا شاید دیگر چیزی برای نجات باقی نماند.

 منابع: خبرگزاری تسنیم، خبرآنلاین، ایسنا، داده‌های سازمان هواشناسی کشور و تصاویر منتشرشده در فضای مجازی