ریشه مشکلات اقتصادی کشور؛ از ساختار نامتوازن نظام مالیاتی تا عدم هدایت صحیح نقدینگی

ایده روز آنلاین–  گردهمایی سرمایه‌گذاران و مدیران ارشد شهرداری تهران صبح امروز – ۱۹ آذرماه ۱۴۰۴- برگزار شد.

علیرضا زاکانی، شهردار تهران در این گردهمایی با اشاره به تاثیر «نقدینگی» در اقتصاد کشور، اظهارکرد: اگر نقدینگی درست هدایت شود، بزرگترین موهبت برای اقتصاد کشور است، اما اگر هدایت نشود، مانند سیلابی ویرانگر عمل می‌کند که در هر بخشی مانند مسکن یا ارز که وارد شود، آثار مخربی برجای می‌گذارد.

شهردار تهران افزود: بخشی از این نقدینگی متعلق به بخش عمومی و دولتی است. متأسفانه در نظام بودجه‌ریزی، گاه برای تأمین کسری بودجه به استقراض از بانک مرکزی و تولید پول پرقدرت روی می‌آوریم که به ایجاد نقدینگی تشدیدشده در جامعه می‌انجامد.

نرخ رشد نقدینگی در ایران از میانگین جهانی بالاتر است 

زاکانی با بیان اینکه نرخ رشد نقدینگی در ایران از میانگین جهانی بالاتر است، افزود: سال گذشته این نرخ در کشور حدود ۴۰ درصد بود، درحالی که میانگین جهانی آن زیر ۱۰ درصد است. برخی کشور‌ها نقدینگی را به مسیر درست هدایت می‌کنند، اما ما آن را رها می‌سازیم و شاهد پیامد‌های آن هستیم.

وی در ادامه به تدابیر مهار نقدینگی اشاره کرد و گفت: باید به‌صورت نظام‌مند و مؤثر، نقدینگی را به سمت تولید و فعالیت‌های مولد سوق دهیم.

زاکانی با اشاره به افزایش نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی از حدود ۵ درصد به ۱۵ درصد، این اقدام را عاملی برای ایجاد محدودیت در فعالیت بانک‌ها دانست و گفت: با اجرای این سیاست، از هر ۱۰۰ واحد پول جذب‌شده از مردم، ۱۵ واحد نزد بانک مرکزی بلوکه شده و تنها ۸۵ واحد برای عملیات بانکی در اختیار بانک‌ها قرار می‌گیرد. این موضوع به گفته او منجر به محرومیت سیستم بانکی از استفاده از ظرفیت کامل و کاهش توان اعطای تسهیلات می‌شود.

شهردار تهران در تشریح پیامد‌های این سیاست افزود: بانک‌ها برای جبران این کمبود منابع، به بازار بین‌بانکی روی آورده و با نرخ‌های حدود ۳۸ درصد وام می‌گیرند، در حالی که نرخ سود پرداختی به مردم حداکثر ۲۳ درصد است. این شکاف نرخی بانک‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری در بازار‌های زودبازده، اما کم‌فایده یا حتی مضر برای اقتصاد ملی سوق می‌دهد.

زاکانی با پرداختن به ساختار نامتوازن نظام مالیاتی گفت: در برخی موارد مالیات‌ها کمتر از حد لازم اخذ می‌شوند و در مواردی نیز فشار مالیاتی به قشر‌هایی وارد می‌شود که توان تحمل آن را ندارند. این ناهماهنگی مانند کشیدن خون از جانی ضعیف است که در نهایت به فرسودگی اقتصادی می‌انجامد.

شهردار تهران سیاست چندنرخی ارز را یکی از عوامل ایجاد بی‌ثباتی و مشکل‌ساز برای سرمایه‌گذاری دانست و تاکید کرد: با وجود نرخ‌های متفاوت ارز در بازار باید پرسید؛ سرمایه‌گذار بر اساس کدام نرخ باید برنامه‌ریزی و محاسبه کند؟ این چندگانگی، پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد را از بین برده و کشور را با چالش جدی مواجه کرده است.

 وی خاطرنشان کرد: در حالی که دولت نرخ رسمی خاصی را اعلام می‌کند، مبادلات واقعی در بخش‌های مختلف با نرخ‌های دیگری انجام می‌شود و این شکاف، آثار تورمی و نامطلوب خود را بر اقتصاد تحمیل می‌کند.

شهردار تهران افزود: آزادسازی قیمت‌ها بدون تقویت تولید ملی، اقتصاد کشور را به سمت «چاه تورمی» می‌برد و شرایط را دشوار می‌کند. راه حل اصلی خروج از این وضعیت روشن کردن موتور اقتصاد از طریق افزایش تولید، اجرای پروژه‌های بزرگ و جذب سرمایه‌گذاری جدی است.

زاکانی با اشاره به عدم تأمین کامل بودجه‌های عمرانی در سال‌های گذشته گفت: اگر با همین روال پیش برویم، ممکن است تکمیل پروژه‌های راه و شهرسازی تا ۲۰۰ سال به طول بینجامد. این راه‌ها به نتیجه نمی‌رسد. راه حل واقعی برای عبور از این وضعیت سرمایه‌گذاری جدی و جهش در اجرای پروژه‌های عمرانی است تا چرخه اقتصاد کشور به حرکت درآید.

میزان مالیات اخذشده نسبت به تولید ناخالص داخلی در کشور تا یک پنجم نرم جهانی

 شهردار تهران، با اشاره به ضرورت اصلاح نظام مالیاتی کشور تأکید کرد: در حال حاضر بدترکیبی و رویکرد اقتضایی در دریافت مالیات وجود دارد و میزان مالیات اخذشده نسبت به تولید ناخالص داخلی تنها حدود سه درصد است؛ در حالی که در سطح جهانی این رقم معمولاً بین ۸ تا ۱۵ درصد است.

وی با بیان اینکه برخی کشور‌ها بستری فراهم کرده‌اند که نظام مالیاتی شفاف و مبتنی بر فرهنگ داوطلبانه پرداخت مالیات است، تصریح کرد: ما تا زمانی که در داخل کشور دست خود را به پای خود نگیریم و به دنبال تقویت سرمایه‌گذاری داخلی نباشیم، نمی‌توانیم به اصلاح پایدار دست یابیم.

شهردار تهران با اشاره به ضرورت حرکت از مسیری که گذشته بر کشور تحمیل کرده، خاطرنشان کرد: سال‌هاست که از نفت به عنوان منبع اصلی تأمین منابع استفاده می‌شود، در حالی که باید ستونی از هزینه‌ها مبتنی بر درآمد‌های پایدار تنظیم و ارائه شود.

سرمایه‌گذاری باید بر پایه داخلی باشد و از خارج از کشور به عنوان مکمل استفاده کنیم

زاکانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اولویت سرمایه‌گذاری داخلی بر جذب سرمایه خارجی گفت: سرمایه‌گذاری خارجی وعده‌های خوبی می‌دهد، اما در نهایت به دنبال سود بالاتر از نرخ بانکی است. شروع حرکت توسعه‌ای نمی‌تواند از خارج باشد؛ باید سرمایه‌گذاری را بر پایه منشأ درونی بنا کنیم و از خارج از کشور به عنوان مکمل استفاده کنیم.

شهردار پایتخت با اشاره به ظرفیت‌های داخلی کشور، بر لزوم واگذاری اقتصاد به مردم و تغییر نقش دولت به سیاستگذار، حامی و ناظر تأکید کرد: وعده‌های سرمایه‌گذاری پیشنهاد شده خارج از مرز‌های کشور کمتر محقق می‌شود، در درون ما یک فوق‌العاده‌ای داریم؛ این ظرفیت بی‌نظیری داریم.

شهردار تهران راه‌حل اصلی حل مشکلات اقتصادی را در تغییر مدل مدیریت اقتصاد کشور عنوان کرد و گفت: راه در این است که ما اقتصاد را واگذار به مردم کنیم و دولت بیاید در موضع سیاستگذار، پیگیر، حامی و ناظر قرار بگیرد و کمک کند به مردم که پروژه‌ها را پیش ببرند.

شهردار تهران سپس با اشاره به ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در کشور گفت: سرمایه به صورت پراکنده در دست مردم است. ما هم سرمایه‌گذاران بزرگ داریم و هم سرمایه‌گذاران خرد از طبقه متوسط که سرمایه‌ای دارند و به دنبال محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری می‌گردند.

 وی با بیان نمونه‌ای از تجربیات ناموفق گذشته افزود: مثلاً در دهه ۹۰، بسیاری در بورس سرمایه‌گذاری کردند و متضرر شدند. این افراد اکنون به دنبال فرصتی امن برای سرمایه‌گذاری هستند.

شهردار تهران با تأکید بر ظرفیت داخلی کشور گفت: به نظر من اولین فرصت برای سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد دلاری در داخل کشور ماست.

 زاکانی با اشاره به پتانسیل بالای سرمایه‌گذاران ایرانی مقیم خارج افزود: همکاری با دیگر کشور‌ها اولویت سوم است. با سایر کشور‌ها به ویژه کشور‌هایی که در مواضع جهانی و منطقه‌ای با آنها همسو هستیم و می‌توانیم به راحتی همکاری کنیم.

شهردار تهران سپس با بیان اینکه درآمد گردشگری سلامت ایران باید به ۶ تا ۷ میلیارد دلار برسد، گفت: ظرفیت کشور در حوزه گردشگری سلامت بی‌نظیر است. دستاورد‌های ما در حوزه پزشکی و درمانی قابل ارائه و عالی است.

وی در ادامه افزود: این موفقیت نیازمند زیرساخت، ایجاد شرایط مناسب و مشارکت است. دانشگاه علوم پزشکی اعلام کرده که حاضر است با مردم مشارکت کند و بسته‌های پروژه‌ای تعریف کند. در این بسته‌های مشارکتی، مردم سرمایه‌گذاری می‌کنند، پزشک متخصص وجود دارد، امکان و تجهیزات لازم فراهم است. اگر نیاز به واردات یا ساخت داخل باشد، همه چیز وجود دارد.

شهردار تهران برای اثبات کارایی و بهره‌وری بالای سیستم درمانی کشور، نمونه‌ای عینی ارائه داد: یکی از بیمارستان‌های تهران که یک بیمارستان دولتی فوق‌تخصصی است، تنها ۱۱ تخت ویژه دارد. از آنها پرسیدم و گفتند که این ۱۱ تخت در شش ماه، به اندازه یک سالِ یک بیمارستان ۲۰۰ تختخوابی کار می‌کنند و حتی از آن فراتر رفته و پشتیبان آن ۲۰۰ تخت نیز هستند. این مدل قابل تکثیر است.

شهردار تهران، در بخش دیگری از سخنان خود بر ضرورت مشارکت سرمایه‌گذاران بزرگ و مردم برای نوسازی و تحول بافت‌های فرسوده و ناپایدار پایتخت تأکید کرد.

زاکانی با اشاره به مکانیزم این مشارکت گفت: موتور اصلی این کار، سرمایه‌گذاران بزرگ هستند که می‌آیند با ما مشارکت می‌کنند. ما قدر السهم خود را در یک بسته‌ای که امکان اجرا دارد، می‌بریم. مثلاً یک محله فرسوده و ناپایدار را نوسازی می‌کنیم تا تبدیل به یک محله نوساز شود آنها هم سود اقتصادی‌شان را.

زاکانی با اشاره به پتانسیل بالای این مناطق، به طرح جامع شهر تهران استناد کرد و گفت: در طرح جامع ما، منطقه‌ای بین منطقه‌های ۱۱ تا ۱۶ و تا مسیر منطقه ۲۰، به عنوان مرکز تجارت جهانی پیش‌بینی شده است. یعنی می‌توان در آن برج‌های ۵۰ یا ۱۰۰ طبقه ساخت. اما همین محدوده امروز در کوچه‌پس‌کوچه‌های خود با مشکلات و آسیب‌های اجتماعی متعددی دست به گریبان است.

شهردار تهران مکانیزم پیشنهادی برای تحول این محلات را اینگونه تشریح کرد: اگر برای همین خانه‌های کوچک که ممکن است اتاقی از آنها اجاره داده شود، بر مبنای آینده بازنگری قیمتی صورت گیرد و از «آینده ساخته شده» برای صاحب خانه فرصتی خلق شود، یا از کسانی که می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند دعوت شود، می‌توان زندگی جدیدی ایجاد کرد. نتیجه این کار، مولدسازی آن محله خواهد بود که بسیار متفاوت از زندگی امروز آن است.

وی افزود: ممکن است یک سازنده بزرگ بیاید و بگوید من این محله را به عهده می‌گیرم و یک کار مشارکتی انجام می‌دهم. همه مردم محل می‌توانند بیایند، اموالشان قیمت‌گذاری شود و در ازای قیمت ملک خود، شریک این پروژه شوند. سپس یک مجری و جمع‌کننده بیاید و کار را انجام دهد تا آن نقطه به یک نقطه درخشان در آینده زندگی تهران تبدیل شود.

معرفی ۲۰ طرح در بسته سرمایه‌گذاری امسال شهرداری

سجاد محمدعلی‌نژاد معاون امور مالی و اقتصادی شهرداری تهران با اشاره به نامگذاری سال جاری توسط مقام معظم رهبری به عنوان «سال سرمایه‌گذاری»، اظهار کرد: برای ما در شهرداری تهران، تحقق این شعار بسیار حائز اهمیت بود و با توجه به اولویت‌ها و رویکردهایمان، تلاش کردیم تا گام‌های مؤثری برداریم.

معاون شهردار تهران یکی از روش‌های اصلی تأمین مالی و اجرای پروژه‌های پیشران برای توسعه رفاه شهروندان تهرانی را جذب سرمایه‌گذاری دانست و افزود: طبیعتاً بسیاری از پروژه‌های شهری، به ویژه آنهایی که ممکن است از نظر اقتصادی برای سرمایه‌گذاران جذاب نباشند تا سرمایه‌های راکد خود را وارد کنند، توسط خود شهرداری تهران و از طریق منابع درآمدی داخلی و روش‌های مختلف تأمین مالی، انجام می‌شود.

محمدعلی‌نژاد توسعه حمل‌ونقل عمومی از جمله اتوبوس‌های برقی، توسعه مترو و دیگر زیرساخت‌های عمرانی مانند آزادراه شهید شوشتری، امتداد بزرگراه یادگار امام (ره) و بزرگراه شهید بروجردی را از جمله پروژه‌های زیرساختی عنوان کرد که شهرداری در حال پیگیری است.

وی خاطرنشان کرد: واقعیت این است که حجم فعالیت‌های قابل انجام در تهران، به عنوان پایتخت و نماد پایتخت جهان اسلام، بسیار گسترده‌تر از این ظرفیت‌هاست. یکی از دغدغه‌های جدی ما این است که فرصت‌هایی فراهم کنیم تا سرمایه‌گذاران بتوانند با آوردن سرمایه‌های راکد خود و تبدیل آن به سرمایه مولد، ضمن بهره‌مندی از منافع آن، در پیشرفت و افزایش رفاه مردم تهران مشارکت مؤثر داشته باشند.

به دنبال افزایش امنیت سرمایه‌گذاری برای بخش خصوصی هستیم

معاون شهردار تهران از تهیه «اطلس جامع سرمایه‌گذاری» به عنوان یکی از گام‌های مهم در این مسیر نام برد و توضیح داد: دغدغه ما این بود که پروژه‌هایی با پشتوانه مطالعات زیرساختی و تحلیل‌های اقتصادی به سرمایه‌گذاران معرفی شود تا فرآیند ورود آنان به حوزه سرمایه‌گذاری در شهر، با امنیت و اطمینان بیشتری همراه باشد. به دنبال افزایش امنیت سرمایه‌گذاری برای بخش خصوصی هستیم. پروژه‌های ارائه‌شده، از سوی شهرداری از همه ابعاد بررسی شده و جزو بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری تهران است.

محمدعلی‌نژاد دغدغه دوم شهرداری را ترکیب منافع سرمایه‌گذار با اولویت‌های بهبود کیفیت زندگی مردم ذکر کرد و گفت: ما موضوعات سرمایه‌گذاری متعدد در تهران داریم، اما سعی کرده‌ایم محور‌هایی را در اولویت قرار دهیم که علاوه بر جذابیت سرمایه‌گذاری، بتوانند خدمات مناسب‌تری را به شهروندان تهرانی ارائه دهند.

سجاد محمد علی‌نژاد در ادامه تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیریت شهری در جهان، ایجاد منابع درآمدی پایدار است. در تهران نیز با اجرای پروژه‌های زیرساختی پس از بهره‌برداری، منابع پایدار جدیدی به درآمد‌های شهر افزوده شده است.

وی با اشاره به رشد قابل توجه بودجه شهرداری تهران گفت: بودجه شهرداری در سال قبل از آغاز به کار مدیریت فعلی شهری، کمتر از ۳۰ هزار میلیارد تومان بود؛ درحالی که درآمد محقق‌شده سال گذشته به ۲۰۵ هزار میلیارد تومان و بودجه امسال به ۲۳۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. به عبارت دیگر، درآمد شهرداری طی چهار سال بیش از ۷ برابر افزایش یافته که عمده آن در پروژه‌های زیرساختی سرمایه‌گذاری شده است.

محمدعلی‌نژاد افزود: از محل این درآمدها، پروژه‌های بزرگی مانند احیای روددره فرحزاد، احداث و تکمیل اتوبان‌ها، اصلاح تقاطع‌ها، توسعه میادین میوه و تره‌بار و گسترش خدمات شهری به شهروندان محقق شده است.

معرفی ۲۰ طرح در بسته سرمایه‌گذاری سال جاری

وی همچنین از معرفی ۲۰ طرح در بسته سرمایه‌گذاری سال جاری خبر داد و اظهار داشت: شهرداری تهران علاوه بر تأمین منابع برای توسعه زیرساخت‌ها، از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیز دعوت می‌کند تا در این پروژه‌ها مشارکت کنند. از جمله این طرح‌ها، خطوط ۸، ۹ و ۱۰ مترو است که با فاینانس خارجی در حال اجراست و حجم سرمایه‌گذاری در آنها نزدیک به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

معاون شهردار تهران با اشاره به اتمام خط ۷ مترو و توسعه خطوط ۳ و ۶ افزود: این ۲۰ پروژه می‌تواند نزدیک به ۴۰ هزار فرصت شغلی در تهران ایجاد کند. ارزش این بسته سرمایه‌گذاری با توجه به نرخ‌های روز، حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان است که اسناد مربوط به آن در اختیار سرمایه‌گذاران علاقه‌مند قرار خواهد گرفت.

وی با تأکید بر سیاست مشارکت حداکثری شهروندان در توسعه پایتخت گفت: رویکرد ما در پروژه‌های شهری این است که در هر جایی که منفعت و سودآوری وجود دارد، امکان بهره‌مندی مردم از سرمایه‌های خود را فراهم کنیم. ما بر این موضوع تمرکز ویژه‌ای داریم و در ۲۰ پروژه معرفی‌شده نیز این مسیر را دنبال کرده‌ایم.

وی افزود: مدل‌های مختلفی برای مشارکت شهروندان در این پروژه‌ها طراحی شده است. یکی از روش‌های جدیدی که امروز رونمایی می‌شود، طرح «خانه‌ریز» است. این طرح مصداقی از مولدسازی دارایی‌های شهرداری و هم‌زمان مشارکت دادن مردم در منافع پروژه‌هاست؛ به شرطی که شهروندان تمایل داشته باشند.

محمدعلی‌نژاد با بیان اینکه سهیم کردن مردم در سود پروژه‌های شهری یکی از دغدغه‌های جدی مدیریت شهری است، گفت: هدف ما این است که دارایی‌های مردم نیز به صورت مولد وارد چرخه توسعه شهری شود. در طرح خانه‌ریز، مردم می‌توانند در پروژه‌های مسکونی و تجاری در کنار شهرداری تهران، شریک و منتفع شوند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: این طرح اولین گام در این مسیر است و به مرور زمان، سایر دارایی‌ها و پروژه‌ها نیز با همین رویکرد در اختیار مشارکت عمومی قرار خواهد گرفت. ما مصمم هستیم از سرمایه‌های خرد مردم نه تنها برای توسعه تهران، بلکه برای حفظ منافع خود شهروندان نیز استفاده کنیم.