با عنایت به آخرین اخبار داخلی، در پی افزایش نگرانیها و اختلال GPS و اینترنت که توجه گسترده کاربران و کارشناسان ان حوزه را به خود جلب کرده است، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، از برنامهریزی جدی برای مهاجرت خدمات مکانیابی از سیستم موقعیتیاب جهانی (GPS) به سیستم ماهوارهای بیدو (Beidou) چین خبر داده است. از سوی دیگر، معاون وزیر به پیامدهای منفی سیاستهای محدودسازی اینترنت نیز اشاره کرد و تأکید نمود که این رویکردها برخلاف انتظار اولیه، نه تنها نتوانستهاند امنیت مورد نظر را فراهم آورند بلکه به بروز آسیبهای گسترده اقتصادی و اجتماعی منجر شدهاند.
ایران به سوی سیستم ناوبری بیدو چین میرود
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ابتدای سخنان خود، با اذعان به پیشرفته بودن GPS، به مسئله کنترل کامل این سیستم توسط وزارت دفاع ایالات متحده اشاره کرد. وی این وابستگی را به معنای آن دانست که هرگونه اختلال منطقهای، اختلال عمدی یا کاهش کیفیت خدمات میتواند ریشه در تصمیمی سیاسی داشته باشد.معاون وزیر در ادامه به استمرار اختلالات حتی پس از برقراری آتشبسها اشاره کرد و این وقایع را ناشی از دلایلی چون امنیتی، نظامی یا تغییر اولویتبندی ماهوارهها برای مناطق دیگر دانست. وی با بیان اینکه جیپیاس یک سرویس رایگان اما با قید و بند است، دلیل این محدودیتها را در استفاده دشمنان از این سیستم دانست.چیتساز در ادامه صحبتهای خود از برنامهریزی برای انتقال بخشی از خدمات مکانمحور کشور از GPS به سیستم بیدو چین که حاصل مذاکرات و توافقات مشترک ایران و چین است، خبر داد. وی BeiDou را معماری بسیار پیشرفته با دقت بالا و پوشش ویژه در آسیا” توصیف کرد و مزیت کلیدی آن را خارج از دست آمریکا بودن کنترل آن دانست. این انتقال، که حوزههای مهمی چون حملونقل، کشاورزی، اینترنت اشیاء را در بر خواهد گرفت، گامی مهم در جهت افزایش استقلال فناورانه و کاهش وابستگی به زیرساختهای تحت کنترل آمریکا محسوب میشود.
وزارت ارتباطات به دنبال اینترنت طبقاتی نیست
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در خصوص اختلالات اخیر اینترنتی و رویکرد وزارتخانه در این زمینه، بر ضرورت شفافیت در دسترسی به اینترنت تاکید کرد. چیتساز دو اولویت کلیدی را در این حوزه برشمرد که شامل امنیت سایبری و زیرساختی کشور و و حق مردم برای دسترسی آزاد، ارتباطات جهانی و اقتصاد دیجیتال پویا است. وی به صراحت بیان داشت که فیلترینگ گسترده و اختلال ساختاری بر اینترنت نه تنها به نابودی بخشی از کسبوکارها منجر شده، بلکه پیامدهای منفی عمیقتری چون بیاعتمادی اجتماعی، ناامیدی، و افت سرمایه اجتماعی را در پی داشته است
در پاسخ به شایبهها و نگرانیها در خصوص ایجاد «اینترنت طبقاتی»، معاون وزیر اعلام کرد که وزارت ارتباطات به دنبال اینترنت طبقاتی نیست. وی فیلترینگ پنهان یا هرگونه اینترنت طبقاتی در خفا را عاملی تشدیدکننده بیاعتمادی دانست و بر لزوم شفافسازی تاکید کرد. وی همچنین خواهان روشن شدن مبنای حقوقی، فنی و اخلاقی هرگونه سطحبندی احتمالی در دسترسی به اینترنت شد.چیتساز خاطرنشان کرد که تفکیک دسترسی بدون اعتماد عمومی شکستخورده است. بدین ترتیب ایجاد سطوح مختلف دسترسی به اینترنت بدون وجود شفافیت کامل و جلب اعتماد عمومی، نه تنها اهداف مورد نظر را محقق نمیکند، بلکه میتواند منجر به نارضایتی گسترده شود.
عواقب سیاستهای محدودسازی اینترنت
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به تجربه تلخ سال ۱۴۰۱، به تشریح پیامدهای مخرب و چندوجهی سیاستهای فیلترینگ پرداخت. وی عنوان داشت که این رویکرد در دولت سیزدهم نه تنها به اهداف مورد نظر در خصوص محدودسازی اینترنت دست نیافت، بلکه آسیبهای جدیتری را به زیرساختهای ارتباطی و اعتماد عمومی وارد کرد. به گفته چیتساز، تلاشها برای کنترل اینترنت در آن دوره منجر به پدیدهای به نام «آلودگی زیرساخت» شد.وی همچنین به پدیده «زامبی شدن گوشیها» اشاره کرد که در آن کنترل دستگاههای تلفن همراه از دست صاحبان قانونی آنها خارج شده و در اختیار دیگران قرار میگیرد. این وضعیت که به طور ضمنی به سوءاستفاده از اطلاعات شخصی و دسترسی غیرمجاز به حریم خصوصی کاربران اشاره دارد، یکی از جدیترین پیامدهای امنیتی فیلترینگ محسوب میشود.
معاون وزیر همچنین از افزایش «حملات داخلی DDoS به سامانهها» خبر داد. حملات DDoS که با هدف از کار انداختن سرویسها انجام میشوند، زمانی که توسط کاربران داخلی صورت میگیرد، میتواند ناشی از نارضایتی عمیق باشد که خود نتیجه سیاستهای محدودکننده است.
پیامدهای حکمرانی با فیلترینگ
نکته کلیدی در سخنان چیتساز، توصیف فیلترینگ به عنوان «مسکن دردناک» به جای «درمان ریشهای» است. این تشبیه نشان میدهد که فیلترینگ تنها یک راهحل موقتی و پرهزینه است که مشکلات اساسی را حل نمیکند، بلکه بر پیچیدگی آنها میافزاید. او با تأکید بر این نکته که «ما نباید ابزار امنیتی را به ابزار حکمرانی تبدیل کنیم»، خواستار تفکیک نقشها و استفادهی صحیح از ابزارها شد.
به گفته چیتساز، هنگامی که مردم به طور مستقل روشهایی برای دور زدن فیلترینگ پیدا میکنند، اولاً نارضایتی آنها از حاکمیت افزایش مییابد و ثانیاً نهادهای مسئول، دیگر قادر به رصد و تحلیل ترافیک اینترنت و درک دقیق رفتار کاربران نیستند. در نهایت، معاون وزیر به پیامد اقتصادی فاجعهبار فیلترینگ و سوق دادن مردم به سمت اینترنت ماهوارهای غیرمجاز اشاره کرد:« این پدیده سرمایهگذاریهای عظیم ملی در توسعه زیرساختهای ارتباطی پایدار مانند پهن باند، توسعه آنتنهای تلفن همراه و فیبر نوری را بیاثر میکند.»