ابهام‌های جدید در بازسازی تهران

ترمیم خسارت‌های جزئی
حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران اما از پرداخت تسهیلات برای واحدهایی که آسیب جزئی دیده‌اند خبر داد. وی گفت: «ارزیابی خسارت‌ها تمام شده و طبق این ارزیابی 8 هزار و 500 واحد در شهر تهران در جنگ 12 روزه خسارت دیده‌اند.» وی افزود: «بلافاصله بعد از آتش بس، با توجه به مسئولیتی که دولت به شهرداری داده است، بهسازی بخش زیادی از واحدهایی که خسارت جزئی دیده‌اند شروع شد، بیشتر خسارت‌ها به‌خاطر شکستگی شیشه‌ها بود. تا 31 خرداد این خسارت‌ها برطرف می‌شود و فقط واحدهایی که مالکان آنها هنوز به تهران نیامده‌اند و یا واحدهایی که فریم‌های آنان نیاز به ساخت در کارخانه‌ها دارد، باقی می‌ماند که این واحدها حدود3 درصد کل واحدهایی که آسیب جزئی دیده است را تشکیل می‌دهد.»
صارمی بخش دیگری از واحدهای خسارت دیده را واحدهایی نام برد که تخریب کمتری داشته‌اند و آسیب جدی به ساختمان وارد نشده است. به گفته معاون شهرسازی شهرداری تهران، 250 تا 300 میلیون تومان نقداً به مالکان این واحدها پرداخت می‌شود. آنها اختیار دارند که عملیات بهسازی را خودشان بر عهده بگیرند یا به شهرداری واگذار کنند.
وی افزود: «در این بخش حدود 15 درصد مبالغ برداشت شده است و بقیه اعتبار نیز در حال برداشت است.»

اسکان اضطراری
از سوی دیگر، شهرداری تهران اقدامات میدانی را آغاز کرده است. این اقدامات عبارتند از: پرداخت تسهیلات ۳۰۰ میلیون تومانی به مالکان واحدهای با آسیب متوسط (۱۵۰-۳۰۰ میلیون تومان نقدی)، اسکان اضطراری ۴۰۰ خانوار بی‌خانه در هتل‌های شهرداری با پرداخت ۱.۵ میلیارد تومان رهن + ۳۰ میلیون تومان اجاره ماهانه، شروع گودبرداری واحدهای تخریب‌شده از این هفته و ترمیم رایگان شیشه‌های شکسته.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، با اشاره به واحدهای که نیاز به تخریب و بازسازی کامل دارند، گفت: «واحدهای حدود 400 خانوار نیاز به بازسازی کامل دارند، این خانوارها در هتل‌های متعلق به شهرداری یا هتل‌های دیگر اسکان داده شده‌اند.»
وی گفت: «گودبرداری واحدهای تخریب شده در این هفته شروع می‌شود. برخی واحدها هم فقط به مقاوم‌سازی نیاز دارند که مقاوم‌سازی شروع شده و این واحدها تا آخر اسفند تکمیل و به صاحبان آن تحویل داده می‌شوند.» معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران گفت: «کسانی که واحد آنها تخریب شده و اکنون در هتل اسکان داده شده‌اند، یک میلیارد و 500 میلیون تومان هزینه رهن به همراه ماهانه 30 میلیون هزینه اجاره دریافت می‌کنند و آنها می‌توانند در خانه‌هایی که نزدیک به محل سکونتشان است، ساکن شوند. البته این هزینه در مناطق مختلف، متفاوت است و بستگی به عرف هزینه اجاره بهای منطقه دارد.»

معاوضه واحدهای تخریب شده با نو
صارمی، با اشاره به مشارکت بخش خصوصی در نوسازی، گفت: «نحوه مشارکت این بخش این‌گونه است که این بخش واحدهایی که در اختیار دارد را برای معاوضه با واحدهای تخریب شده اختصاص می‌دهد، چنانچه مالکان بخواهند واحد تخریب شده با واحد نو و آماده معاوضه می‌شود. برخی صاحب خانه‌ها اعلام کرده‌اند تمایلی به بازگشت به خانه تخریب شده ندارند. به همین دلیل برای آنها واحدهای آماده در همان محل را در نظر گرفته‌ایم. این واحدها یا متعلق به شهرداری است یا متعلق به بخش خصوصی که ما با مشوق‌هایی مانند تراکم به این بخش، واحدها را دریافت می‌کنیم.»
صارمی خاطرنشان کرد: «پروانه ساخت واحدهای تخریبی و عملیات تخریب و آواربرداری رایگان است، در خصوص معاوضه واحدها هم چنانچه ارزش واحد جدید نسبت به واحد تخریبی تا سقف 20 درصد بیشتر باشد، شهرداری این هزینه را به بخش خصوصی می‌پردازد و مالکان نیاز نیست این سقف تفاوت قیمت را بپردازند.»
به گفته معاونت معماری شهرداری تهران، الگویی که شهرداری برای نوسازی و یا مشارکت بخش خصوصی برای واحدهای تخریب شده در نظر گرفته است، الگویی جدید است در حالی که پیش از این مثلاً برای نوسازی واحدهای تخریب شده ناشی از حوادث مختلف، تسهیلات بانکی پرداخت می‌شد که تأخیر در پرداخت‌ها مشکلات زیادی ایجاد می‌کرد. صارمی گفت: «مهندسان ناظر به‌صورت رایگان اقدام نظارت را انجام می‌دهند. سازندگان بزرگ با شهردار جلسه داشتند و بخش زیادی از کار را بر عهده گرفتند تا در ازای مشوق‌های تراکمی عملیات ساختمانی را شروع کنند.»

تجهیز کارگاه و شروع عملیات اجرایی
سرپرست سازمان نوسازی شهر تهران نیز در مراسم بازسازی مجتمع اساتید سرو در پی آسیب‌های ناشی از تجاوز اخیر دشمن صهیونیستی گفت: «در این محدوده که در جریان حملات اخیر دچار خسارت شده، مراحل انتخاب پیمانکار و تجهیز کارگاه و شروع عملیات اجرایی در دستور کار قرار گرفته است.» کمالی‌زاده همچنین از برگزاری جلسات تخصصی طراحی و عقد قراردادهای پروژه خبر داد و اظهار کرد: «تصمیمات مناسبی در این زمینه اتخاذ شده و عملیات اجرایی بزودی آغاز خواهد شد و هدف ما بازسازی سریع و ایمن واحدهای آسیب‌دیده در این مجتمع است تا ساکنان هرچه زودتر بتوانند به زندگی عادی خود بازگردند.»
معاون نوسازی شهرداری تهران در خصوص نحوه مشارکت بخش خصوصی در مقاوم‌سازی واحدها گفت: «پیرو ابلاغیه شهردار تهران در خصوصی بازسازی و مقاوم‌سازی بناهای آسیب دیده از جنگ، سازه‌ها در 4 بخش طبقه‌بندی شده‌اند که سازمان نوسازی پیگیر مقاوم سازی، تعمیر و تقویت سازه‌ها است. مقاوم‌سازی و تعمیر بخشی است که مربوط به کار پیچیده مهندسی است چون باید ساختمان را در مرحله بهره‌برداری نگه دارد و تحلیل سازه مجدد انجام شود، مقاوم‌سازی نیازمند ارزیابی، بازنگری و طراحی است که توسط مشاورانی که رتبه یک تعمیر و تقویت را دارند، انجام می‌شود. در خصوص اجرا، از طریق فراخوان‌های عمومی توسط سازمان نوسازی و از محل منابع شهرداری تهران هزینه‌ها پرداخت می‌شود. بخش خصوصی و سازندگان نیز از طریق فراخوان دعوت می‌شوند.»

چالش‌های فنی بازسازی 
تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد: ۶۵۰ واحد (۷.۶ درصد) نیاز به تخریب کامل دارند که عمدتاً در مناطق ۱، ۲ و 3 قرار گرفته‌اند. ۱,۲۰۰ واحد (۱۴.۱ درصد) آسیب‌های ساختاری جدی دارند و نیازمند مقاوم‌سازی اساسی است. ۶,۶۵۰ واحد (۷۸.۲ درصد) با خسارت‌های جزئی (۹۳ درصد شکستگی شیشه و پنجره) مواجهند. ۴۰۰ خانوار نیز بی‌سرپناه شده‌اند. طبق تحلیل سازمان نظام مهندسی ساختمان، 98 ‌درصد واحدهای تخریب شده، فاقد پوشش بیمه‌ای بودند برای اتمام عملیات بازسازی نیاز فوری به ۸۰۰ دستگاه جرثقیل سنگین وجود دارد. پروژه بازسازی 8500 واحد تخریب شده دارای پیچیدگی‌های حقوقی نیز هست و ۳۰ واحد تخریب شده دارای رهن بانکی هستند و افزایش ۴۰ درصدی قیمت آهن آلات در ۶۰ روز گذشته نشان از تورم بالای مصالح ساختمانی در ماه‌های آینده دارد. برخی کارشناسان نیز هشدار می‌دهند که بازسازی‌های شتابزده بدون مطالعات ژئوتکنیک در مناطق ۱ و ۲، خطر فرونشست ثانویه را افزایش می‌دهد.