با واکسن نانوذره‌ای، دنیا برای همه‌گیری بعدی آماده است

در این فناوری جدید، آنتی‌ژن‌هایی از عامل بیماری‌زا که بخش‌های غیرفعال و بی‌ضرری از پروتئین‌های بیماری‌زا هستند، به کمک برچسب پروتئینی خاصی موسوم به His-tag به نانولیپوزوم‌های حاوی کبالت متصل می‌شوند. این نانولیپوزوم‌ها نه‌تنها حامل آنتی‌ژن هستند، بلکه به تقویت پاسخ ایمنی نیز کمک می‌کنند. برخلاف روش‌های مرسوم تصفیه آنتی‌ژن‌ها که پیچیده و زمان‌بر هستند، فناوری SNAP می‌تواند تنها در عرض ۳۰ دقیقه آنتی‌ژن‌ها را از ناخالصی‌ها جدا کرده و آن‌ها را به واکسن‌های نانوذره‌ای مؤثر تبدیل کند.

کنت کستر، مدیر اجرایی بخش واکسن CEPI، تأکید کرده است که در شرایط بروز یک بیماری واگیردار، هر روز و حتی هر ساعت حیاتی است. فناوری SNAP این توان را دارد که با کاهش مراحل پیچیده تولید و تصفیه واکسن، زنجیره توسعه واکسن را تا حد زیادی فشرده کرده و به تحقق «مأموریت ۱۰۰ روزه» CEPI برای تولید واکسن‌های همه‌گیر کمک کند.

مزیت دیگر این فناوری، انعطاف‌پذیری بالای آن در برابر بیماری‌های مختلف است. ساختار «وصل و اجرا» (Plug-and-Play) در فناوری SNAP این امکان را می‌دهد که آنتی‌ژن‌های مربوط به هر بیماری، به‌راحتی و در زمانی کوتاه وارد پلتفرم شده و واکسن‌های جدیدی با حداقل مراحل تولید ساخته شوند. همچنین، برخلاف روش‌های سنتی، به دلیل بهره‌گیری از تگ‌های His و اتصال مستقیم به سطح نانوذره، سیستم ایمنی بدن واکنش منفی به این تگ‌ها نشان نمی‌دهد؛ موضوعی که در کارآزمایی‌های انسانی نیز تأیید شده است.

نتایج مثبت این فناوری پیش‌تر در یک کارآزمایی فاز سوم واکسن کووید-۱۹ با نام EuCorVac-۱۹ دیده شده است. همچنین، داده‌های موفقیت‌آمیزی از مدل‌های پیش‌بالینی برای واکسن آنفلوانزای پرندگان H۵N۱ منتشر شده‌اند که در مجله علمی Cell Biomaterials چاپ شده‌اند.

در پروژه‌ای که با سرمایه‌ CEPI آغاز شده، پژوهشگران در تلاش‌ هستند تا کارایی فناوری SNAP را برای مقابله با سندرم تب شدید همراه با کاهش پلاکت (SFTS) که یک بیماری ویروسی منتقله از طریق کنه در شرق آسیاست، بررسی کنند. این مطالعه توسط گروه بین‌المللی متشکل از پژوهشگران دانشگاه بوفالو، دانشگاه علوم پزشکی SUNY Upstate در ایالات متحده و مؤسسه ملی بیماری‌های عفونی ژاپن اجرا می‌شود.

در صورت موفقیت، این فناوری ظرفیت آن را دارد که به‌سرعت برای تولید واکسن‌های جدید علیه سایر عوامل بیماری‌زا از جمله بیماری ایکس به‌کار گرفته شود. بیماری ایکس اصطلاحی است که سازمان جهانی بهداشت برای اشاره به تهدیدات ویروسی ناشناخته آینده به‌کار می‌برد.

نکته قابل‌توجه این است که طبق سیاست «دسترسی عادلانه» CEPI، همه داده‌ها و نتایج این پروژه به‌صورت دسترسی آزاد منتشر خواهد شد تا جامعه علمی جهانی بتواند از آن بهره‌مند شود.

فناوری SNAP توسط جاناتان لاول، استاد دانشگاه SUNY بوفالو و یکی از بنیان‌گذاران «پاپ بایو»، طراحی شده و در چارچوب پلتفرم نانولیپوزومی PoP توسعه یافته است. این شرکت که از شتاب‌دهنده دانشگاه SUNY بوفالو در پارک پژوهشی Baird فعالیت می‌کند، مجوز انحصاری این فناوری را از بنیاد تحقیقات دانشگاه ایالتی نیویورک (SUNY-RF) دریافت کرده است.

ائتلاف CEPI که از سال ۲۰۱۷ با همکاری نهادهای دولتی، خصوصی، خیریه و علمی آغاز به کار کرده، تاکنون از توسعه بیش از ۵۰ واکسن یا فناوری زیستی برای مقابله با عوامل بیماری‌زای پرخطر حمایت کرده و مأموریت اصلی آن تسریع واکنش جهانی به بیماری‌های همه‌گیر آینده و تضمین دسترسی عادلانه به واکسن‌هاست.