۵ علت شگفت‌انگیز از نقصان حافظه

به گزارش همشهری آنلاین، نمی‌توانید کلیدهایتان را پیدا کنید، مدام اسم‌ها را فراموش می‌کنید، یا شاید قرار ملاقات‌هایتان را فراموش می‌کنید. فراموشی‌های ساده‌ای مانند اینها برای بسیاری از افراد میانسال یا مسن‌تر ترسناک هستند، زیرا شبح بیماری آلزایمر را به ذهن آنها می‌آورند.

اما آلزایمر تنها مشکل سلامتی نیست که می‌تواند منجر به فراموشی شود. اُفت حافظه می‌تواند در هر سنی و به دلایل مختلفی رخ دهد. و هنگامی که علت اصلی درمان شود، مشکلات حافظه نیز اغلب بهبود می‌یابند.

ممکن است بیمارانی که دچار نقصان حافظه هستند، علائم خود را به طور یکسان توصیف کنند، اما پزشک می‌تواند تشخیص دهد که کدام قسمت‌های مغز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. وقتی متوجه می‌شوید که واقعاً چه اتفاقی برای عملکردهای ذهنی بیمار افتاده است، می‌توانید به او اطمینان خاطر دهید. برای مثال، معمولاً افراد هنوز توانایی یادگیری و ذخیره اطلاعات را دارند، اما به علت کار کشیدن بیش از حد از مغزشان در این دوره از زندگی، در انجام درست کارها دچار اشکال می‌شوند.

با پزشک خود در مورد نگرانی‌هایی که درباره حافظه‌تان دارید، صحبت کنید تا بیماریی که باعث علائم شما شده است، شناسایی کند. بحث در مورد علائم و انجام آزمایش‌های مختلف، مانند ارزیابی غربالگری با آزمون‌های شناختی و احتمالاً MRI، ممکن است به پزشک شما کمک کند تا مشخص کند چه چیزی بر حافظه شما تأثیر می‌گذارد.

در برخی موارد، اگر احساس می‌کنید حافظه شما ضعیف شده است، یک یا چند مورد از عوامل زیر می‌تواند در این نقصان نقش داشته باشند:

یک – استرس، اضطراب، ADHD و افسردگی بر حافظه تأثیر می‌گذارند

استرس یا اضطراب قابل توجه می‌تواند منجر به مشکلات توجه و حافظه شود. اگر نتوانید روی اطلاعات تمرکز کنید، نمی‌توانید اطلاعات را به خاطر بسپارید.

این امر به ویژه در میان افرادی که ممکن است مسئولیت‌های خانه و محل کار را با هم داشته باشند و خوب نخوابند، رایج است. معمولاً کاهش استرس می‌تواند حافظه را بهبود بخشد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند استرس مزمن درمان نشده می‌تواند منجر به افسردگی شود که می‌تواند بر عملکرد مغز، از جمله برخی از معیارهای حافظه نیز تأثیر بگذارد؛ اما اختلال خلقی مانند افسردگی را می‌توان با دارودرمانی و مشاوره بهبود بخشید. «اختلال بیش فعالی کمبود توجه» (ADHD) نیز می‌تواند باعث مشکلاتی در حافظه کاری (توانایی حفظ مقدار محدودی از اطلاعات برای استفاده فوری، مانند به خاطر آوردن یک عدد برای حل یک مسئله ریاضی) و فراموشی شود.

۲. مشکلات خواب می‌توانند باعث از نقصان حافظه شوند

مشکلات خواب، از جمله بی‌خوابی، یا ناتوانی مزمن در به خواب رفتن یا در خواب ماندن، و همچنین آپنه یا وقفه تنفسی حین خواب، اختلالی که باعث توقف کوتاه و مکرر تنفس در طول شب می‌شود، با نقصان حافظه و زوال عقل مرتبط بوده‌اند. کمبود خواب باعث خستگی می‌شود که به نوبه خود می‌تواند منجر به سردرگمی (مه مغزی) و مشکلات حافظه شود.

در یک بررسی، افراد مبتلا به بی‌خوابی و وقفه تنفسی حین خواب در مقایسه با افرادی که این عوارض را ندارند، در ارزیابی‌های طراحی شده برای سنجش حافظه، عملکرد ضعیف‌تری داشتند. یک بررسی دیگر نشان داد که قطع تنفس حین خواب در صورت عدم درمان، بر حافظه جهت‌یابی مکانی تأثیر می‌گذارد. این نوع حافظه شامل توانایی به خاطر سپردن مسیرها و محل قرار دادن اشیا، مانند کلیدهایتان، است.

یک توضیح در این باره این است که برای افراد مبتلا به وقفه تنفسی حین خواب، رساندن اکسیژن به مغز در طول شب چند صد بار قطع می‌شود. مغز به دلیل اختلال اکسیژن تحت فشار قرار می‌گیرد، بنابراین افراد از خواب بیدار می‌شوند. آسیبی که وقفه تنفسی حین خواب ایجاد می‌کند می‌تواند به صورت اشکال متفاوتی از نقصان حافظه بروز کند.

۳. داروها ممکن است فراموشی را افزایش دهند

نقصان حافظه یا فراموشی می‌تواند نشانه نیاز به تنظیم میزان یا نوع داروهای مصرفی‌تان باشد. چندین نوع دارو می‌توانند بر حافظه تأثیر بگذارند:

• آنتی‌هیستامین‌ها
• قرص‌های خواب‌آور با بنادریل (دیفن هیدرامین)
• داروهای ضد اضطراب
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد تشنج
• داروهای فشار خون
• برخی داروهای مسکن
• داروهای کاهنده کلسترول
• داروهای ضد دیابت
• داروهای درمان بیماری پارکینسون

توجه داشته باشید که داروهای پرمصرف کاهنده کلسترول خون از نوع استاتین‌ می‌توانند خطر عوارض جانبی شناختی برگشت‌پذیر، از جمله از دست دادن حافظه و گیجی را کمی افزایش دهند.

۴. کمبود تغذیه‌ای می‌تواند مقصر باشد

کمبود میزان کافی ویتامین B۱۲، یکی از ویتامین‌های گروه B که برای عملکرد طبیعی سلول‌های عصبی ضروری است، می‌تواند منجر به سردرگمی و نقصان حافظه شود. بزرگسالان باید روزانه حدود ۲.۴ میکروگرم ویتامین B۱۲ از طریق غذاهایی مانند لبنیات، گوشت و ماهی یا از غذاهای غنی‌شده با این ویتامین مانند غلات، غنی‌شده دریافت کنند. عوامل زمینه‌ساز ابتلا به کمبود ویتامین B۱۲ عبارتند از:

• سن بالای ۷۵
• داشتن اختلال در سیستم گوارش
• پیروی از یک رژیم غذایی وگان یا گیاهخواری سختگیرانه
• مصرف برخی داروها، از جمله متفورمین، داروهایی ضد اسید معده از نوع مهارکننده‌های پمپ پروتون و قرص‌های ضدبارداری خوراکی
• ابتلا به نشانگان شوگرن
• نوشیدن مقادیر زیاد الکل

۵. سکته‌ی مغزی خاموش می‌تواند مشکلات حافظه ایجاد کند

تغییرات واضح در توانایی تفکر و حرکت طبیعی می‌تواند ناشی از سکته مغزی به علت انسداد رگ‌های خونی اصلی تغذیه‌کننده‌ی مغز باشد.

مشکلات خفیف حافظه نیز می‌توانند به تدریج پس از «سکته‌های مغزی خاموش یا ناقص» سکته‌های مغزی که بدون هیچ علامت قابل توجهی رخ می‌دهند – ایجاد شوند. این تغییرات در عملکرد مغز، که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد، «اختلال شناختی عروقی» نیز نامیده می‌شود.

مغز به ویژه در برابر انسداد مسیر جریان خون یا کاهش جریان خون که آن را از اکسیژن و مواد مغذی ضروری محروم می‌کند، آسیب‌پذیر است. و تحقیقات نشان می‌دهد که عملکرد شناختی پایین‌تر ممکن است نشانه هشدار دهنده اولیه بیماری‌های قلبی عروقی، از جمله سکته مغزی باشد.

علل کمتر شایع نقصان حافظه

سایر عوارضی که می‌توانند منجر به مشکلات حافظه شوند،عبارتند از:

– عفونت: نقصان حافظه ممکن است به عفونت شدید در اطراف مغز نسبت داده شود، به خصوص اگر درمان نشود. به عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به کووید درازمدت، علائم آزارنده مداوم پس از بهبودی از عفونت با کروناویروس، نقصان حافظه را گزارش کرده‌اند.

– ضربه‌ مغزی: ضربه‌های مغزی مغزی خفیف مغزی ممکن با گیجی و مشکل در حافظه و تمرکز بروز کنند.

– تومورها: حافظه و توانایی پردازش اطلاعات ممکن است تحت تأثیر تومورهای مغزی قرار گیرد. علاوه بر این، درمان‌های تومورهای مغزی، مانند جراحی مغز، شیمی درمانی یا پرتودرمانی، همگی می‌توانند بر حافظه شما تأثیر بگذارند.

– اعتیاد به الکل و مصرف مواد روانگردان غیرمجاز: هم اعتیاد به الکل و هم مصرف مواد روانگردان غیرمجاز می‌توانند بر حافظه تأثیر بگذارند. یک بررسی اخیر نشان داد که مصرف زیاد الکل در بین بزرگسالان ۷۰ سال به بالا، در مقایسه با افراد کم مصرف و افراد غیرمصرف کننده در همان گروه سنی، خطر ابتلا به اختلال شناختی را افزایش می‌دهد.

خلاصه کلام

فراموش نکنید که افت حافظه می‌تواند نگران‌کننده باشد، اما لزوماً به دلیل زوال عقل نیست. استرس و اختلالات خلقی، مشکلات خواب، برخی داروها، کمبودهای تغذیه‌ای و سکته‌ مغزی خاموش، همگی می‌توانند باعث مشکلات حافظه شوند. وقتی علت اصلی درمان شود، عملکرد شناختی اغلب بهبود می‌یابد.